• واقعیت این است که هر کس از نگاه و زاویه خاص خودش به رفتارها و کارهای ما می نگرد. به همین دلیل می تواند نکاتی را در آن بیابد که از دید ما پوشیده مانده اند. این نکته ها می توانند به پیشرفت کار ما کمک کنند. بی تردید میان ایراد گرفتن، غرض ورزی و انتقاد فاصله زیادی وجود دارد. ایرادگیری می تواند ناشی از علت هایی چون دشمنی ، بعض و کینه های قبلی یا حسادت باشد.
• در زندگی روزمره، شاهد انتقادهای فراوانی هستیم که خود ما یا دیگران را هدف قرار می دهند. این انتقادها می توانند به ما در فهم روابط اجتماعی و همچنین نحوه ارتباط بهتر با مردم کمک کنند.
• نوع دیگری از انتقاد هست که بیشتر در حوزه اندیشه و دانش مطرح می شود. جدای از غرض ورزی های شخصی که گاه خود را در این حوزه نشان میدهد، اینگونه نقدها می توانند نویسنده یا اندیشمند و دانشمند را با کاستی های کار خود بیشتر آشنا کنند. در جوامعی که رشته های فرهنگ نقد و نقادی و همچنین گفت و شنود (دیالوگ ) سست است، هر نقدی سرایعا با واکنش های منفی از سوی فرد مورد انتقاد قرار گرفته رو به رو می شود. از سوی دیگر نقد کنندگان در چنین جوامعی فرق میان نقد و ایرادگیری را نمی دانند و غالبا نقد خود را با کینه و غرض ورزی همراه می سازند.
• به طور کلی روان شناسان می گویند که وقتی از کسی انتقادی صورت می گیرد، او به جای عصبانی شدن و واکنش منفی نشان دادن بهتر است، منبع انتقاد را خوب در نظر بگیرد و ببیند که دلیل و خاستگاه آن چیست؟ آیا نقد واقعا به خود او باز می گردد یا ناشی از عامل دیگری است؟ عموما انتقادی که چند بار و توسط چند نفر گفته شود، نیازمند تامل زیاد بوده و حتما باید آن را جدی گرفت.
• همه ما می توانیم اشتباه کنیم . پس همه در معرض انتقاد قرار داریم. این هرگز به معنای بد بودن ما نیست. کسانی که همیشه فکر می کنند بهترین کار را انجام داده اند و هیچگاه خود را از کارشان جدا نمی کنند، هر گونه انتقادی را منفی تلقی کرده و نسبت به آن واکنش عصبی نشان می دهند.
• از کنار انتقادها نمی توان به سادگی گذشت. باید درباره آنها خوب اندیشید. برخی از انتقادها حاوی درس های بزرگی برای ما هستند. واکنش روانی افراد در شنیدن انتقاد متفاوت است. عده ای با آغوش باز از آن استقبال می کنند و عده ای هم با استدلال و توجیهات پی در پی و تناقص می خواهند به اصطلاح کم نیاورند! و خود را تبرئه کنند.
• اینکه نقد ما چگونه و با چه زبانی باشد تا در فرد اثر کند و همچنین چگونه بی طرفی را در نقد خود رعایت کنیم تا با غرض های شخصی آلوده نشود ،جزو الفبای فرهنگ نقد و انتقاد است. افرادی هستند که نه تنها پذیرای نقد دیگران هستند بلکه خودشان پیوسته از خود انتقاد می کنند. این والاترین حد فرهنگ انتقاد است.
گردآوری: مرکز روان شناسی آرامیس
