در قرآن كريم ذكر مي شود كه مومنان در بهشت نسبت به مومنان ديگري كه جايگاهي بالاتر از آنان دارند رشك مي برند. در حقيقت رشك مانند حسادت جنبه تخريبي ندارد و به كسي كه نسبت به او رشك برده مي شود آسيبي نمي رساند.
از اين منظر رشك مي تواند براي پيشرفت در زندگي خصوصتي مفيد و كاربردي باشد. حتما شنيده ايد كه برخي مي گويند بدون حسادت كردن به جايي نمي رسيدند و در جا مي زدند. منظور اين افراد رشك بردن است و به اشتباه به جاي آن واژه حسادت را به كار مي برند.
حال براي فرونشاندن آتش حسادت در خود و جلوگيري از تبديل آن به يك عادت و رذيله اخلاقي چه بايد كرد؟
تنگ نظري ريشه حسادت است. اينكه فردي از پيشرفت مادي و معنوي ديگري و برخورداري وي از نعمات زندگي ناراحت و آزرده شود چه معنايي جز تنگ نظري مي تواند داشته باشد. ديگران ممكن است بنا به قضاوت ما بحق يا ناحق از ثروت و دارايي، ارزش هاي اجتماعي و... نظير خوشنامي و شهرت برخوردار باشند. حال بايد انديشيد تغيير وضعيت آنان يا احتمالا تلاش براي خدشه دار كردن شرايط آنان يا بدگويي پست سرشان چه سودي به حال ما دارد و چه منفعتي برايمان به ارمغان مي آورد. حسودها گمان مي كنند اگر ديگران پيشرفت نكنند يا از نعمات برخوردار نباشند آنان زندگي بهتري خواهند داشت!
پيشرفت ديگران بايد بيش از آنكه مايه بي اعتنايي يا حسادت ما باشد باعث خوشحالي مان شود. براي مثال اگر در ميان افراد فاميل فردي از نظر اقتصادي و شغلي موفق باشد اين امكان را براي ساير آشنايان پديد مي آورد كه آنان نيز پيشرفت كنند. يك كارخانه دار يا كارآفرين مي تواند جوانان فاميل را از بيكاري نجات دهد و يك مدير موفق و خوشنام مي تواند به آشنايانش براي پيمودن مسير پيشرفت كمك كند. اگر خانداني موفق داشته باشيد كه دستشان به دهانشان مي رسد و مي توانند زير بال و پر شما را هم بگيرند باعث خوشحالي تان است يا اگر اطافياني فقير با وضعيت نابسامان داشته باشيد كه از شما پول قرض بخواهند يا زحمت تان بدهند كه ضامن فلان وامشان شويد؟
از قديم گفتند دست بالاي دست بسيار است . آنكه به او حسادت مي كنيم خود نسبت به ديگران حسادت هاي رنگارنگي دارد و شرايط امروز ما نيز براي بسياري مايه حسادت و حسرت است. اگر قرار باشد شرايط خود را با ديگري كه از ما بالاتر است، مقايسه كنيم و حسرت خوردن و حسادت ورزيدن در اين باره را روا بدانيم بايد كار و زندگي را تعطيل كنيم و بنشينيم صبح تا شب قصه بخوريم و بدگويي كنيم، البته اگر كارمان به جاهاي باريك نكشد. عزت نفس در مقابل حقارت قرار مي گيرد كه ريشه اغلب حسادت هاست.
افراد ضعيف كه براي شخصيت خود و موجوديتشان ارزشي قائل نيستند تا اين درجه پايين مي آيند كه به خاطر چيزي به ديگري حسادت كنند. آنها كه اعتماد بنفس دارند، براي ارتقاي خود تلاش مي كنند و با صبوري مسير ترقي را مي پيمايند. ديگران حسادت را مي شناسند و آن را در ميان رفتار و گفتار شما تشخيص مي دهند. همان طور كه شما اين توانايي را داريد كه حسادت ديگران را تشخيص بدهيد.
درك حسادت شما شخصيت تان را نزد ديگران خرد مي كند و قضاوت منفي آنان را بر مي انگيزد. حسادت مانند هر رذيله اخلاقي ديگري فرصت هاي ناشي از اعتماد ديگران نسبت به شما را از بين مي برد. حتي ممكن است افرادي كه سوءنيت دارند با شناخت اين صفت يا احتمال بروز آن و در حقيقت شناسايي اين نقطه ضعف شما را براي مقاصد خود به كار گيرند.
حسادت همان قدر مايه پليدي و فساد است كه دروغ، غيبت و ساير رذايل اخلاقي. از قديم گفته اند حسود نياسود! حسودان به بيماري روحي مزمني گرفتارند كه آرامش دروني آنان را ذره ذره مي خورد و آنان را مضطرب مي كند. استرس دروني ناشي از حسادت به تدريج زمينه ساير انحرافات روحي و رواني را پديد مي آورد. كساني كه بر حسادت غلبه نكنند و تسليم آن شوند در بلندمدت با انواع عقده هاي رواني مواج مي شوند كه براي فرار از آنها راهي نمي يابند. حسودها در معرض لغزش ها هستند و چه بسا آرامش و سعادت خود را به پاي حسادتشان بريزند.
كميل اسماعيلي ، گردآوری مرکز مشاوره آرامیس
