نامزدی، صرف نظر از جنبه اخلاقی اش، از نظر حقوقدان ها و قانون گذاران، یک «قرارداد» است، ولی قراردادی که طرفین می توانند آن را فسخ کنند. قواعد راجع به نامزدی در مواد 1035 تا 1040 قانون مدنی آمده است. ماده 1035 قانون مدنی در این باره می گوید: «وعده ازدواج مقرر گردیده، پرداخته شده باشد. بنابراین هر یک از زن و مرد، مادام که عقد نکاح جاری نشده، می توانند از ازدواج امتناع کند و طرف دیگر نمی تواند به هیچ وجه او را مجبور به ازدواج کند و یا به دلیل امتناع از وصلت، مطالبه خسارتی نماید.»
برهم خوردن نامزدی
از آنجا که ازدواج قراردادی مهم است، قانون گذار به مرد و زن امکان داده است که تا آخرین لحظه قبل از وقوع عقد از تصمیم خود باز گردند؛ بنابراین هیچ یک از نامزدها نمی توانند از طریق قضایی، نامزد دیگر را مجبور به ازدواج نماید. با وجود این، اگر یکی از نامزدها در به هم زدن نامزدی مقصر باشد، نامزد دیگر می تواند با رعایت حدود مقرر در قانون، مطالبه خسارت کند که در ضمن آن، مسئله پس گرفتن هدایا نیز مطرح می شود. در واقع، برهم زدن نامزدی «بدون علت موجه»، یک نوع سوءاستفاده از حق است و تقصیر شمرده می شود و موجب ضمان و مسئولیت مدنی خواهد بود. از این رو، زیان های ناشی از برهم زدن ناموجه نامزدی، بر طبق قواعد عمومی مسئولیت مدنی (ماده 331 قانون مدنی و ماده یکم قانون مسئولیت مدنی) قابل مطالبه است. حال این سوال مطرح می شود که هر گاه در اثر برهم خوردن نامزدی بدون علت موجه، به حیثیت و آبروی نامزد دیگر یا به عواطف و احساسات او لطمه قابل توجهی وارد شود، آیا زیان دیده می تواند از این حیث مطالبه خسارت کند؟ قانون مدنی در این باره ساکت است؛ لیکن با توجه با ملاک اصل 171 قانون اساسی و قانون مسئولیت مدنی مصوب 1339، که جبران خسارت معنوی را به صراحت به رسمیت شناخته است، می توان به نامزد زیان دیده، حق داد که علاوه بر مطالبه خسارت مادی، جبران زیان های معنوی را نیز بخواهد.
ماهنامه سپیده دانایی
گردآوری : مرکز مشاوره روان شناسی آرامیس
