طبیعت و محیط زیست یکی از موهبت های خدادادی است، که شامل مجموعه ای از موجودات، منافع و عواملی است که ادامه حیات را ممکن می سازد. مسلم است آلودگی محیط زیست بر کیفیت و چرخه طبیعی اثر می گذارد و پیامدهای زیان باری برای زندگی انسان به دنبال خواهد داشت. دکتر پورشریفی معتقد است آلودگی یکی از مهم ترین و حادترین مسائل و مشکلات دنیای متمدن امروزی است که انسان در آن نقش بسیار چشم گیری دارد، چرا که همیشه پیوندی ناگسستی میان انسان و طبیعت برقرار است. سئوالات مان در زمینه رابطه انسان و محیط زیست و تاثیرات روان شناختی محیط زیست را با دکتر حمید پورشریفی ، عضو شورای مرکزی نظام روان شناسی کشور و عضو هیئت علمی دانشگاه تبریز در میان گذاشتیم تا از ایشان بشنویم و بخوانیم که محیط زیست ناسالم چه بر سر روان ما انسان ها می آورد.
محیط زیست چگونه بر روان انسان تاثیر می گذارد؟
محیط زیست را می توان از جنبه های مختلف و تاثیرات آن بر ویژگی های روان شناختی افراد، کیفیت زندگی و بهزیستی انسان ها مورد بررسی قرار داد. یکی از مهم ترین مباحث زیست محیطی آلودگی های صوتی و بصری است که افراد همیشه و همه ا با آن روبه رو هستند. آلودگی هوا، که امروزه به عنوان یکی از بزرگ ترین مشکلات کلان شهرها در کشور ما به شمار می رود، می تواند به طور مستقیم و غیر مستقیم بر عملکرد روان شناختی افراد و حتی سلامت جسمی و روانی آنها، به خصوص در سنین کودکی و سالمندی، تاثیرگذار باشد. به طور نمونه می توان گفت آلاینده های موجود در هوا بر عملکردهای شناختی و قوه پردازش کودکان و حتی رشد شناختی و هوش آنان تاثیر منفی زیادی می گذارد و در سالمندان نیز فشار خون از مهم ترین مواردی است که تحت تاثیر آلودگی هوا این افراد را می آزارد.
آلودگی های صوتی و بصری نیز بر روان انسان تاثیر می گذارد؟
با توجه به پژوهش های صورت گرفته درباره آلودگی های صوتی و بصری محیط نیز می توان گفت در صورتی که سر وصدای محیط زیاد باشد، تا جایی که این صدا بیشتر از توان پردازشی افراد باشد، ممکن است عملکرد روان شناختی آنان را تحت تاثیر قرار دهد و بعد ترشح بیش از حد هورمون های مرتبط به استرس در افراد و به دنبال آن کاهش تمرکز آنان شود و این افزایش یا کاهش استرس بر سلامت افراد اثر گذار خواهد بود.
به نظر شما ، محیط زیست چگونه بر کاهش استرس افراد نقش دارد؟
محیط زیست اگر به گونه ای باش که در افراد احساس کنترل و پیش بینی ایجاد کند، افراد کمتر تحت تاثیر استرس قرار خواهند گرفت و به طبع ان این افراد سلامت روان شناختی بالاتری به نسبت دیگران خواهند داشت و البته برعکس این واقعیت نیز صادق است. به طوری که اگر فردی احساس کنترل و پیش بینی در محیط زیست نداشته باشد، استرس بیشتری را تجربه خواهد کرد و به دنبال آن سلامت روان شناختی فرد تحت تاثیر قرار خواهد گرفت.
افرادی که در یک محیط زیست سالم بزرگ می شوند و زندگی می کنند چه تفاوتی با انسان هایی که رد یک محیط زیست نا سالم زندگی می کنند، دارند؟
کسانی که رد ارتباط بهتر و بیشتر با محیط زیست سالم و طبیعی هستند در ارتباط برقرار کردن و تعامل با دیگران نیز موفق تر خواهند بود. شکی نیست هر چه محیطی طبیعی تر باشد آثار مثبت بیشتری بر سلامتی افراد می گذارد . عناصر طبیعی موجود در یک محیط زیست سالم باعث افزیش آرامش در افراد، چه از لحاظ شنوایی و چه از لحاظ بصری، می شود. همچنین دور شدن هر چه بیشتر انسان از فضاهای طبیعی و ورود به فضاهای پر تراکم شهری باعث کاهش عملکرد روان شناختی افراد حتی ایجاد مشکلاتی در سیستم ایمنی بدن آنها خواهد شد.
چرا ما اکنون این همه مشکلات زیست محیطی داریم؟
به نظر می رسد مشکلات زیست محیطی بیشتر جنبه رفتاری و فرهنگی دارد تا این که ناشی از صنعتی شدن جوامع و رشد روزافزون تکنولوژی باشد. هر گاه از مثلث روانی افراد یعنی فکر، هیجان و رفتار صحبت می کنیم باید به این مسئله توجه داشت که در رابطه با محیط زیست و مسائل و مشکلات مرتبط با آن، هم افکار و هم رفتارهای آدمی اثرگذار خواهند بود.
چگونه می توان مشکلات زیست محیطی کمتری داشت؟
هر چه افراد درباره اهمیت محیط زیست بیشتر آموزش دریافت کنند، به طور طبیعی، افکار آنها بیشتر بر رفتارشان تاثیر می گذارد و به دنبال آن شاهد کمتر شدن نامهربانی ها نسبت به محیط زیست خواهیم بود.
منبع: ماهنامه سپیده دانایی شماره 75
