جمله «پیشگیری بهتر از درمان است» را همه ما شنیده ایم و گاهی از تکرار آن خسته می شویم. اما در واقعیت چقدر به آن عمل می کنیم. پیشگیری نیازمند برخورداری و آموزش مهارت ها و اصول خاصی است، و به صرف کلمه نمی تواند تحقق بیابد. برای پیشگیری از بلای دامن گیر و هولناک اعتیاد از جمله وابستگی و مصرف مشروبات الکلی، متن زیر تهیه شده است که مطالعه ی آن برای تک تک افراد خالی از لطف نیست. در این متن با برخی از توصیه ها و اقدامات لازم برای پیشگیری از مصرف الکل آشنا خواهید شد.
درباره مشروبات الکلی و عوارض آن ، اطلاعات کسب کنید.
هنگامی که افراد درباره ی الکل و مضرات آن اطلاعات درست و کافی به دست آوردند، تمایل کمتری برای مصرف آن خواهند داشت. چرا که این آگاهی باعث افزایش هوشیاری، آینده نگری و از همه مهمتر، اصلاح باورهای غلط افراد نسبت به مصرف الکل خواهد شد.
مهارت های زندگی و شخصی خود را افزایش دهید.
مهارت هایی مانند خودآگاهی، ارتباط موُثر، حل مسئله، تصمیم گیری و تفکر نقادانه از جمله مهارت های مهم زندگی هستند. آموزشی و فرا گیری این مهارت ها باعث پیشگیری از مشکلات روانی – اجتماعی، مانند مصرف مشروبات الکلی می شود. مجموعه مهارت های بیان شده و اثر آنها، ابزاری فوری برای دفاع از گرایش به مصرف مشروبات الکلی در اختیار شما قرار می دهد.
برای زندگی خود اهداف درستی تنظیم کنید.
چنانچه فرد اهداف زندگی خود را نشناسد، دچار بی هدفی، کسالت، ناامیدی و درماندگی می شود. اهدافی مثل موفقیت تحصیلی، رضایت خانواده و فرد سالمی برای اجتماع بودن، اهداف کلی و بلندمدت هستند که هر فرد برای رسیدن به آن باید اهداف میان مدت و کوتاه مدتی را تعیین کند. مثلاً اگر هدف بلند مدت، ادامه تحصیل در دانشگاه باشد، هدف میان مدت می تواند موفقیت در امتحانات پایان سال یا پایان ترم باشد و همچنین اهداف کوتاه مدت آشنایی با رشته های تحصیلی در مقاطع بالاتر و بازار کار آنها، برنامه ریزی و مشاوره باشد؛ هدف کوتاه مدت روزانه نیز مطالعه دروس طبق برنامه ریزی تعیین شده است. با این روند، زندگی منظم و قابل پیش بینی می شود و در نهایت، ناکامی و استرس نیز کاهش می یابد.
احترام و عزت نفس خود را افزایش بدهید.
گاهی افرادبا بعضی رفتارهای ناسالم و غیر معمول سعی در به دست آوردن احترام، توجه و حمایت دیگران دارند؛ مانند مصرف الکل که باید با رفتارهای سالم جایگزین شوند. همچنین ضعف در عزت نفس باعث روی آوردن فرد به سمت رفتارهای ناسالم و غیراجتماعی می شود. در زمینه ی افزایش عزت نفس به این نکته توجه داشته باشید که هیچ کس شبیه دیگری نیست، هر فرد تک و بی نظیری است اما شباهت ها و تفاوت ها، با خوب و بد بودن ما ارتباطی ندارد؛ به عبارت دیگر بحث ارزشمندی فرد جدا از بحث تفاوت های اوست، یعنی ما با دیگران نه تنها از نظر ظاهرمان، بلکه علائق مان و سلیقه هایمان نیز تفاوت داریم؛ این تفاوت ها به عیب است و نه بد، بلکه فقط تفاوت است.
توانایی مقابله و مدیریت استرس خود را افزایش دهید.
هر جا که تغییری رخ دهد ما با یک استرس روبه رو هستیم؛ زیرا باید تلاش کنیم ثبات جدیدی به دست بیاوریم و دوباره با شرایط جدید سازگار شویم. فرایند دوباره ی سازگاری به جسم و روان فشار وارد می کند. در این مواقع ممکن است فرد برای کاهش فشار ناشی از استرس به سمت مصرف مشروبات الکلی برود. حال آنکه با یادگیری شیوه های کاهش و مدیریت استرس به راحتی می تواند با این استرس مقابله کند. راهکارهایی مانند تنفس عمیق، ورزش های هوازی، خودگویی مثبت، تکنیک های حواس پرتی و بسیاری از روش های دیگر، که می توان در کتاب های مختلف آنها را یافت بسیار مفید هستند.
حمایت اجتماعی خود را گسترش دهید.
همه ی ما در طول زندگی دچار استرس ها و هیجانات منفی می شویم که در این هنگام نیاز مند کمک و حمایت دیگران هستیم؛ افرادی ماننداعضای خانواده و دوستان در مواقع سخت، چنین افرادی می توانند به شما احساسات خوبی تزریق کنند. سعی کنید بیشتر در جمع دوستان و اقوام دلسوزتان، که شما را درک می کنند، باشید. آنها به شما کمک می کنند خود را یک فرد ارزشمند بدانید و بتوانید زودتر خودتان را پیدا کنید و روی پای خود بایستید. البته در این بین، هنگام انتخاب دوستان و اطرافیان باید هوشیار باشید و به سمت افرادی بروید که به شما در سازگاری سالم کمک می کنند.
نه گفتن و مقابله با فشار همسالان را یاد بگیرید
در زمانی که افراد میل به تأیید دوستان و همسالان خود دارند و عزت خود را در گرو تأیید آنان می دانند، به محض فشار از سوی دوستان مبنی بر مصرف الکل نمی توانند مقاومت کنند و در نهایت به مصرف روی می آورند. نه گفتن مهارتی است که افراد در این مواقع می توانند از آن بهره بگیرند. در این موقع فرد با حفظ احترام خود و دیگران، با نظر یا فشار دیگران مخالفت می کند. جالب آنکه عموماً این گونه رفتار قاطعانه باعث افزایش حرمت فرد در مقابل دیگران می شود.
برای اوقات فراغت خود برنامه داشته باشید.
داشتن اوقات فراغت برای هر فردی لازم و ضروری است. افرادی دائم خود را مشغول کار و تحصیل می کنند که باعث فرسودگی آنان در گذر زمان می شود، برخی نیز فقط دوست دارند زمان خود را به تفریح و گذر وقت بگذرانند. در حالی که برای داشتن یک زندگی سالم باید جنبه ی اعتدال را رعایت کرد. سعی کنید برای زمانی تفریح خود بگذارید. البته زمان و وقتی که برنامه ریزی شده و هدفدار باشید.
از متخصصین کمک بگیرید.
اختلافات روانی و مصرف الکل ارتباط تنگاتنگی باهم دارند. ممکن است افرادی که از اختلال روانی رنج می برند برای کاهش این رنج به سمت مصرف الکل روی بیاورند. بهترین روش برای کنترل و درمان این بیماری ها مراجعه به متخصص روان شناس یا روان پزشک است.
دکتر محمد ترکمان / کارشناس ارشد روان شناسی بالینی
گردآوری: مرکز مشاوره روان شناسی آرامیس