آرامیس مشاور




ثبات یا تغییر؛ استمرار و انقطاع در رشد -سفر پر ماجرای کودک (5)

آیا یک بچه شش ساله مهربان و معاشرتی در دوازده یا چهارده سالگی هم آدم مهربان و معاشرتی خواهد بود؟ اگر بچه ای در شش سالگی پرخاشگر یا کمرو باشد آیا در دوران نوجوانی و بزرگسالی نیز همینطور خواهد بود؟
این سوالات به مسئله ثبات و تغییر اشاره دارند. اگر بتوانیم بگوییم که فلان رفتار در شش سالگی با رفتار دیگری در بزرگسالی رابطه دارد به دانش مور نیاز برای تغییر دادن رفتار مورد نظر دست یافته ایم. در حقیقت رشد تا حدودی ثبات دارد. کودکانی که در هشت تا ده سالگی قشقرق راه می اندازند بعدها نیز بیش از همسالان خود غیرقابل کنترل ، هیجانزده و دمدمی هستند. (کاسپی، الدر و بم، 1987)

شواهد زیادی نیز در تایید تغییر وجود دارد. در اغلب موارد رابطه رفتارهای دوران کودکی و بزرگسالی، متوسط یا اندک است (کلارک و کلارک 1986؛ رانز 1987).
در بسیاری از مطالعات صورت گرفته در زمینه ثبات عملکرد عقلانی و شخصیت، رابطه ها بسیار کم و تغییر رایج تر بوده است. برای مثال، اگر چه مشکلات برخی کودکان در خردسالی در تمام دوران کودکی و نوجوانی آنان ادامه می یابند اما به طور کلی ثبات ارزیابی های رفتاری صوت گرفته در هفت سالگی ، یازده سالگی و شانزده سالگی پایین بوده است و بسیاری از بچه های مشکل دار بعدها وارد جرگه کودکان «بهنجار» شده اند. در حقیقت اکثر کودکانی که در گروه منحرفان جای داشتند بعدها به گروه کودکان بهنجار می پیوستند. (فوگلمن، 1983)
در رشد هم ثبات وجود دارد و هم تغییر. تغیییر به ما هشدار می دهد که مراقب اظهار نظرهای خود در مورد آینده کودکان باشیم. تغییرات محیط می توانند مسیر رشد را تغییر دهند. در ضمن اشتباه است اگر کودکان در حال رشد را همچون اشیایی منفعل در دست مردم بدانیم. کودکان محیط را به عنوان یک فرد تجربه می کنند. به همین دلیل باید تفاوتهای فردی آنان در واکنش به عوامل محیطی را در نظر بگیریم. برای مثال واکنش کودکان در برابر فشارهای روانی (مثل طلاق یا نابسانامی خانواده) متفاوت است.
چون برخی رفتارها با گذشت زمان تغییر می کنند، ثبات چندان به چشم نمی آید اما ساختار بنیادی شخصیت کماکان پایدار می ماند. اگر به شدت واکنش های کودک به محرک دقت کنیم، متوجه یک سیر جالب می شویم. کودک در شش ماهگی با شنیدن صدای رعد و برق به شدت گریه می کند، در یک سالگی وقتی پدر و مادرش با او بازی می کنند می خندد و وقتی در پنج سالگی هیجانزده می شود به طرف پدرش می دود و به سکسکه می افتد . در ده سالگی هم وقی در نوشتن تکالیفش اشتباه می کند صفحه را پاره پاره می کند یا در واکنش به آزار و اذیت برادر کوچکتر، درب اتاقش را محکم می بندد(توماس، چس و بیرش، 1970) .
ما از یک بچه ده ساله انتظار نداریم رفتارهای یک بچه یکساله را انجام دهد، هر چند در زیر تمامی این رفتارها یک ساختار واحد – در این مورد ، شدت – و نسبتا ثابت وجود داشته باشد.


استمرار و انقطاع در رشد
آیا رشد کودکان فراز و نشیب دارد یا مستمر و تدریجی است؟ کودکی را که تازه شروع به حرف زدن کرده در نظر بگیرید. یا حرف زدن او یکی از پیشرفتهای تدریجی و مورد انتظار در زمینه تولید صدا است که محصول تواناییهای قبلی او می باشد یا یک مرحله کاملا متفاوت رشدی است و ربطی به صداهایی که قبلا در می آورده ندارد؟
روان شناسان کودک سالیان سال است که در مورد استمرار و انقطاع رشد با هم اختلاف نظر دارند. طرفداران انقطاع معتقدند رشد از چند مرحله تشکیل می شود که هر مرحله آن با مرحله قبلی تفاوت کیفی دارد؛ درست مثل پله های یک نردبان طی می کنند . اما روان شناسان طرفدار دیدگاه استمرار می گویند رشد مجموعه ای از گامهای کوچک و هموار است که برمبنای پیشرفتهای قبلی برداشته می شوند. آنها اعتقادی به مراحل ندارند و رشد را یک فرایند تدریجی می دانند. این بحث سالها است ادامه دارد.

منبع : روان شناسی رشد، سفر پرماجرای کودک، نوشته پاول اس. کاپلان،
مترجم مهرداد فیروزبخت، انتشارات رسا، چاپ چهارم 1386

نوشتن دیدگاه

خواهشمند است جهت ارتباط بعدی با شما، ایمیل صحیح وارد نمایید.
کلیه اطلاعات شما نزد ما محرمانه خواهد بود.
لطفا نظرات خود را به زبان فارسی تایپ کنید.


تصویر امنیتی
تصویر امنیتی جدید