آرامیس مشاور




بازی و اسباب بازی ها مناسب کودکان از دیدگاه روان شناسی

باز وقت بازی آمد
به نظر شما چه بازی ها و اسباب بازی هایی برای کودکتان مناسب است؟ در هر سنی چه نکاتی را برای بازی کودکان باید در نظر بیریم؟ اینها سوالاتی هستند که بسیاری از والدین جواب مناسبی برای آن ندارند. در این مطلب می خواهیم از دیدگاه روان شناسی بازی به این سوال مهم پاسخ دهیم.

بدو تولد تا یکسالگی
یک شی رنگی روشن را جلویش بگیرید و آن را بچرخانید . وقتی مطمئن شدیدکه کودکتان در حال نگاه کردن به شی است، به ارامی آن را به این طرف و آن طرف حرکت دهید . به محض اینکه احساس کردید از دنبال کردن شی خسته شده است ، بازی را متوقف کنید.
از حالت های گوناگون چهره و صداهای متفاوت استفاده کنید. برایش آواز بخوانید و آن را با استفاده ازحرکات واضح لب و دهان اجرا کنید. چشمک بزنید، شکلک در بیاورید، با لب هایتان صدا در آورید.
در 3 تا 5 ماهگی ، دست های کودکتان را بگیرید و به آرامی جلوی صورتش آنها را به هم بزنید و آواز بخوانید.
در 5 تا 6 ماهگی کودک معمولاً در حال صدا درآوردن است. صدای او را ضبط کنید و هنگامی که ساکت است برایش پخش کنید و عکس العمل او را بینید. اگر متوجه شدید که کودکتان را گوش کردن به صداهای ضبط شده لذت می برد صداهای دیگر را هم امتحان کنید.
در 6 ماهگی، او را روی شکم قرار دهید به طوری که صورتش به طرف زمین باشد . سپس یک اسباب بازی جالب را که او دوست دارد روی زمین اما دور ازدسترسش قرار دهید.به او فرصت دست یافتن به اسباب بازی را بدهید و هنگامی که به آن رسید تشویقش کنید. این بازی به تقویت اعتمادنفس او کمک می کند.
بازی دالی موشه بازی بسیار جالبی برای این سن است. یک عروسک را بردارید و آن را پشت سرتان پنهان کنید سپس آن را بیرون بیاورید و بگویید: «دالی موشه ...(اسم کودک را بگویید)» . بازی را ادامه دهید و هر بار عروسک را از جهات گوناگون بیرون بیاورید و آنقدر بازی کنید تا کودک سعی کند بیرون آمدن عروسک را پیش بینی کند.
در 9 تا 10 ماهگی ، همراه با فرزندتان روی زمین بنشینید. با روش چهار دست و پا رفتن کمی از او دور شوید و او را تشویق کنید که شما را بگیرد و اجازه دهید که شما را بگیرید و به دنبال او چهاردست و پا از شما دور شود . اگر این کار را کرد به او گویید که می خواهید او را بگیرید و به دنبال او چهاردست و پا بروید.
با مقداری مایع ظرفشویی و آ و یک نی برای او حباب درست کنید . دقت کنید که کمی دور تر از کودک بایستید تا حباب ها که چشم کودکتان آسیب نرسانند.
بعد از رسیدن به سن یکسالگی می توانید کلمه ای را بیان کنید و کودک را تشویق کنید که از شما تقلید کند. سعی کنید کلماتی را انتخاب کنید که برایش آشنا باشد. هر بار که کودک آنچه را که شما گفتید تکرار کرده ، تشویقش کنید و بغلش کنید.

اسباب بازی های مناسب:
اسباب بازی هایی با رنگ روشن و سبک را انتخاب کنید که توان حواس کودک را تحریک کند.
دیگ و تابه های پلاستیکی ، جغجغه (دقت کنید پهنای آن حداقل 5 سانتی متر باشد)، اسباب بازی نرم و قابل شستشو، عروسک و توپ ، اسباب بازی های شناور در آب، اسباب بازی های فشار دادنی که با فشار صدایی از آنها در می آید.

2 تا 4 سالگی
بازی های الفبایی و شمارشی را انجام دهید.
لطیفه های ساده و جملات ساده ای را که تلفط آنها دشوار است (مثل امشب ش سه شنبه س) به او یاد بدهید.
فعالیت ها و بازی هایی که محور آنها موسیقی است، مثل اتل متل تتوله و عمو زنجیرباف ، و بازی های مثل نون بیار ، کباب ببر نیز بسیار مناسب هستند.
کودک را با کار چاپ با سیب زمینی و ساخت مهره های ساده با هویج و اسفنج آشنا کنید.
از کودک بخواهید کار تزئین شیرینی ها و ساندویچ ها، تزئین غذا با روش های موز و خیار و چیدن میز را انجام دهد. در این کارها او را به گرمی و با حوصله تشویق کنید.
فعالیت های مربوط به طبیعت مانند تبادل نظر در مورد طلوع و غروب آفتاب، رنگین کمان، و ستاره ها، جمع آوری برگ ها و گل ها، کاشتن بذر گیاهان را با کودک تان انجام دهید.
مراجعه به کتابخانه های عمومی باید از این سن شروع شود. اجازه دهید کودکتان کتاب هایی با داستان های ساده و تصاویر بزرگ انتخاب کند.
اسباب بازی های مناسب
اسباب بازی این گروه سنی باید آن قدر محکم اشد تا تحمل طبیعت کنجکاو انها را داشته باشد.
وسایل موسیقی ساده، آجرهای چیدنی یا اسباب بازی هایی که روی هم قرار می گیرند، اسباب بازی های فشار دادنی و کشیدنی (یا طنابی که طول آن بیش از 20 سانتی متر نباشد) ، تلفن اسباب بازی بدون سیم، آجرهای ساختمان سازی ، گل و مداد شمعی های بدون رنگ های سمی، سرسره و محوطه شن بازی (باحفاظ) ، لباس هایی که شود با انها نمایش اجرا کرد.

4 تا 5 سالگی
فرصت هایی فراهم آورید که کودک روی یک خط پیچ دار قدم بزند یا روی یک تیر تعادل خود را حفظ کند. از کودک بخواهید یک کیسه سبک حبوبات (لوبیا، نخود و ...) روی سرش قرار دهد و قدم بزند، یا به بازی هایی مثل اینکه «ببینم با چه سرعتی می توانی لی لی کنی» یا «چه مسافتی می توانی با یک پا لی لی کنید »، «از چه مسافتی با یک پا لی لی کنی» یا « از چه ارتفاعی می توانی بپری» بپردازید. فرصت هایی برای پرتاب توپ در اندازه های نرم و متوسط فراهم کنید. ایجاد زمینه چنین بازی هایی باعث حفظ تعادل بدن و افزایش مهارت های عضلانی بزرگ و کوچک کودک می شود.
با استفاده از جعبه مقوایی و کارتن ، لوله و مقوا، چیزهایی مثل مبلمان، وسایل نقلیه و خانه اسباب بازی بسازید.
به تدریج می توانید کودک خود را به سینما، تئاتر و موزه هایی که بخش هایی برای کودکان دارند ببرید. همچنین باغ وحش برای کودکان این سن جذاب خواهد بود.
می توان فعالیت های مربوط به طبیعت شامل جمع آوری گونه های برگ ها، گل ها و ساختن تابلو با چسباندن گلبرگ های خشک شده بر روی مقوا را انجام داد.
کودک را برای مخلوط کردن رنگ های ابتدایی برای ایجاد و ترکیب زنگ های جدید تشویق کنید و رنگ های ایجاد شده را با او نام ببرید.
بهترین اسباب بازی برای کودک در این سن لگو یا بلوک هاست که با آنها ساختمان می سازد.
قیچی کردن کاغذ فعالیتی است که کودک در این دوره سنی نیز بدان علاقه نشان می دهد، بدین منظور ، که او چگونگی کار کردن با قیچی و کاغذها را یاد بدهید، زیرا کودک ازسوراخ کردن، بریدن، چیدن دادن کاغذ، به خصوص کاغذهای رنگی لذت می برد.
مهره های رج شونده عضلات کوچک دست و مهارت انگشتان ، هماهنگی عمل چشم و دست، فکر و دست ، ردیف کردن و مطابقت رنگ ها، شکل و اندازه و مهارت های کلامی کودک را تقویت میکند.
در پنج سالگی فهم مفاهیم وابسته به اعداد، اندازه ، وزن ، محتوا، فاصله و موقعیت و زمان در کودک افزایش می یابد . در مکالمات از کلمات وابسته به این مفاهیم استفاده کنید و با جملات زیر کودک را به بازی تشویق کنید: «مداد را کنار ساختمان بزرگ قرار بده.» وسایلی را فراهم کنید که از نظر جنس با هم متفاوت هستند و درباره اختلافات آنها با هم صحبت کنید.
در پنج سالگی کودک از تماشای نمایشنامه لذت می برد. به مناسبت های گوناگون نمایشنامه هایی ترتیب دهید.
کودک در این سن مشتاق کسب آگاهی از جهان اطراف است. گردش های دسته جمعی به مناطق و مکان های گوناگون شهر مثل پارک، ایستگاه آتش نشانی ، کلانتری و ... انجام دهیم.
کودک در این سن کلام آهنگ دار و قصه هایی که قطعات تکراری دارند لذت می برد.
کودکان در این سن نیاز بسیاری به برد در بازی دارند، که موضوعی غیرعادی نیست. هنگامی که در وسط بازی احساس باخت کنند، ناگهان مقررات بازی را تغییر می دهند. اگر چه از بازی های دسته جمعی لذت می برند، دوست دارند نفر اول و برنده شوند و هنگام باخت احساس ناخشنودی می کنند. با این حال زود دلسردی را رها می سازند و به بازی ادامه می دهند.
کودکان پنج ساله دوست دارند سرگرمی های بزرگ ترها را تقلید کنند؛ سرگرمی های خانه مانند چراغ خوراک پزی ، ظرفشویی ، اتوکشی، جاروکشی و ...
اسباب بازی های مناسب:
وسایل ساده خیاطی (نخ و سوزن ) کوبلن ، انواع پازل با 9 تا 15 قطعه، کلاه ماموران آتش نشانی ، کلاه افسر پلیس، لباس پرستار و پزشک ، وسایل برش و چسباندن (چسب،قیچی) ، لگو یا بلوکه های ساختمان سازی، وسایل نقاشی (مداد رنگی، گواش، آبرنگ، ماژیک) ، مهره های رج شونده، وسایل ساده نجاری (چکش، اره کوچک) ، طناب برای طناب بازی، قطعه های چوبی و پلاستیکی برای خانه سازی، گاری دستی، الاکلنگ، سرسره، تاب، نردبان، لباس های مردانه و زنانه، سه پایه و تخته سیاه ، تلفن ظرف های کوچک غذاخوری و آشپزی، وسایل بازی های تقلیدی ، وسایل باغبانی (بیلچه، شن کش و ...)، آهن ربا

5 تا 7 سالگی
خصوصیات بازی در پنج تا هفت ساگی را می توان چنین برشمرد: بازی همراه با حرکات بدنی، استفاده از نیروهای تخیل در بازی ها ، علاقه به رقابت و تقلید، علاقه شدید به بازی گل و خاک، شکستن و نابود کردن اسباب بازی به منظور پی بردن به محتویات آنها و بالاخره نپذیرفتن هیچ گونه قید و قانون و قاعده های دربازی.
کودکان شش تا هفت ساله ، دانسته های خود را که از تجارب شخصی یا از داستان های نقل شده کسب کرده اند به صورت ماهرانه ای بازی ها به کار می گیرند.
در پنج تا شش سالگی کودکان می توانند به فعالیت هایی از قیبل بازی های دراماتیک ، ساختن عروسک های خیمه شب بازی برای کلاس، مجسمه سازی از افراد برای روی صحنه و غیره اقدام کنند.
در این سال ها بیشتر اوقات علاوه بر سه چرخه، دوچرخه سواری نیز می کنند ، پریدن با یک پا به طور یک در میان و جست و خیز کردن، کنترل بیشتر روی حرکات ظریف بدن ، شروع استفاده از وسایلی مانند مسواک، قیچی، اره، مداد، چکش و سوزن برای دوخت و دوز.
اسباب بازی های مناسب:
میز تحریر و صندلی ، جعبه رنگ و وسایل نقاشی، وسایل باغبانی(بیلچه، شن کش و ...) ، فرفره، طناب برای طناب بازی، وسایل خیاطی (سوزن و نخ)، دوچرخه، توپ با راکت ، قیچی و کاغذ، انواع عروسک (عروسک خیمه شب بازی و ...) گل رس، خاک، شن.

7تا 12 سالگی
معمولاً کودکان در آستانه هفت سالگی که میدان تصورات شان گسترش می یابد، در بازی ها تمایل شان به اجرای نقش های مختلف و ترکیب آموخته ها و اعمال هدف دار شدت می یابد.
کودک هفت سالگی به مهارت های بدنی برای ورزش های دسته جمعی مسلط می شود و از بازی های گروهی لذت می برد.
در هفت سالگی به هنگام سوار شدن روی اسباب بازی های متحرک تعادل خود را می تواند حفظ کند.
از این سن به بعد کودکان می توانند قواعد بازی را رعایت کنند، دسته جمعی که بازی مشغول شوند و با هم به رقابت بپردازند، عده ای برنده و عده ای بازنده شوند.
در هفت سالگی هنوز از بازی های تخیلی لذت می برند و با چوب کاردستی می سازند.
وقتی کودکان به حدود ده سالگی می رسند بازی های آنها بیشتر رنگ رقابت به خود می گیرد.
در این سنین کودکان در بازی ها بیشتر مراعات حقوق دیگران رامی کنند.
اسباب بازی های مناسب
وسایل نمایش عروسکی، وسایل بافندگی، وسایل سبدبافی و حصیربافی، وسایل نجاری، وسایل آزمایش های علمی، وسایل نقاشی، وسایل خیاطی و وسایل باغبانی

روح الله حدادی، کارشناس ارشد روان شناسی بالینی