آرامیس مشاور




تربیت جنسی کودکان از منظر قرآن و حدیث (1)

بدون تردید بخشی از موفقیت ها و کامیابی ها بشر در گرو تربیت جنسی، است؛ چرا که تکامل و تعالی انسان، بسته به تربیت و خودسازی در همه ابعاد وجود اوست و غریزه جنسی یکی از این ابعاد است. لذا در هر مکتبی که ادعای تامین سعادت بشر را دارد ، باید برای غریزه جنسی، برنامه داشته باشد و پاسخ روشنی به آن دهد. در برخورد با این بخش از ماهیت انسان ، مکاتب مختلف ، واکنش های متفاوتی نشان داده اند. برخی مرکز نقل حیات انسان را غریزه حنسی شمردند و در ارضای این غریزه، راه افراط را در پیش گرفتند که منجر به پیدایش بی بند و باری جنسی گردید. از سوی دیگر، برخی به بهانه تقدس و تدین، این بخش از ماهیت انسان را نادیده گرفتند و حتی سخن گفتن از ان را نادرست دانستند که موجب پیدایش پدیده تَیتُّل و رُهبانیت جنسی در صدر اسلام شد و ممکن است رگه هایی از آن، در هر زمانی وجود داشته باشد.

پرسش اساسی این است که اسلام چه برنامه ای برای تربیت جنسی دارد؟ و این برنامه از چه منطقی پیروی می کند؟ در آموزه های دینی ما، گزاره های فراوانی در این باره وجود دارد و تحقیقات متفاوتی نیز در این باره انجام شده و هر کدام با رویکردی کار در قلمرو مطالعات دینی، جمع اوری آیات و احادیث و ارائه انها در یک طبقه بندی ساده است که هر چند نیازمند به کار بستن روش های فقه الحدیثی است. اما کار چندان پیچیده ای نیست. پژوهش عمیق تر، آن است که اصول و مبانی آموزه ها استخراج شود و سپس مدل مبتنی بر آموزه های دینی طراحی گردد.
در این مطلب که از کتاب تربیت جنسی از منظر قرآن و حدیث، نوشته دکتر علی نقی فقیهی ، برگرفته شده است، با مطالعه و تحقیق در آیات و روایات ، اهداف، مبانی، اصول و روش های تربیت جنسی قبل از ازدواج استخراج و تبیین شده است.

دوره کودکی
1- آموزش جنسیت و نقش جنسیتی و پرورش هویت جنسی
از آن جا که عوامل زیستی ، روانی، شناختی، عاطفی و اجتماعی، حتی نگرش های والدین، گرایش های فرهنگی آنها و نوع تربیت و برخورد آنها با پسر و دختر، در شکل دهی هویت فرزند موثر است، لازم است که:
والدین نه تنها باید از تبعیض جنستی بین دختر و پسر خودداری کنند، بلکه باید احساس ارزشمندی جنسیتی را به آنها منتقل کنند تا کودکان بتوانند به راحتی و بدون آرزوی داشتن جنسیی مخالف، به هویت جنسی خودشان دست یابند و بتوانند در آینده زنان و مردان کامل و با اعتماد به نفس باشند و نقش پدری و مادری خود را نیز به خوبی ایفا کنند. در این رابطه ، روایات فراوانی در متون دینی آمده که به نمونه ای از انها بسنده می کنیم .امام صادق (ع) می فرماید: دخترها نیکی هستند و پسرها نعمت. پس به درستی که خداوند بر نیکی ها پاداش می دهد و از نعمت ها سوال می کند.
نقش جنسیتی هر یک از فرزندان دختر یا پسر خود را به آنها آموزش دهند تا هویت جنسی شان تقویت گردد.
از هرگونه تبعیض ، نسبت به فرزند خودداری شود . پیامبر اسلام (ص) با اشاره به حفظ عزت و ارزشمندی فرزند و عوارض روانی عملکرد های نامطلوب ، نسبت به دختر فرمود: کسی که فرزند دختری داشته باشد و او را اذیت نکند و توهین نکند و پسر را بر او ترجیح ندهد، خداوند، او را وارد بهشت می کند.
2-پیشگیری از زمینه های تحریک جنسی
روان شناسان ، نظر دارند که تحریک پیش از موعد غریزه جنسی، کودک را زودتر از وقت مناسب ، نسبت به آن هشیار می کند و آن گاه ضربات جبران ناپذیری به او وارد می شود.
با توجه به پیامدهای نامناسب تحریک جنسی کودکان و بلوغ زودرس آنها، والدین باید از روش های پیشگیری از انحراف کودکان آگاهی یابند. این روش ها عبارت اند از :
الف – خوداری از انجام عمل جنسی در برابر فرزندان
پیامبر (ع) می فرماید: قسم به آن که جانم در دست اوست ، اگر مردی با همسرش هم آغوش شود و در خانه، کودکی بیدار باشد و آنها را ببیند و صدا و نفس آنها را بشنود، هیچ گاه رستگار نمی شود . اگر پسر باشد یا دختر، زناکار می شود.
ب- اجازه گرفتن فرزندان برای ورود به اتاق والدین
خداوند دستور داده که کودکان باید هنگام ورود به اتاق پدر و مادر، از آنها اجازه بگیرند: «ای کسانی که ایمان آورده اید ، باید بردگان و کودکان تان که به حد بلوغ نرسیده اند ، در سه وقت از شما اجازه بگیرند: قبل از نماز صبح، در نیم روز، هنگامی که لباس های خود را بیرون می آورید و بعد از نماز عشاء این سه هنگام ، زمان خلوت کردن برای شماست. پس از آن، نه بر شما اشکالی وارد است، نه بر آنها که بر شما وارد شوند و آمد و شد کنند. هنگامی که کودکان شما بالغ شدند، باید همانند قبل، اجازه بگیرند. خداوند ، این گونه آیات خود را برای شما آشکار بیان می کند و خداوند، دانا و حکیم است.»
البته بیان این اوقات ، به معنای حرمت زمانی این اوقات و آزاد بودن اوقات دیگر (حتی اگر در آن اوقات، اعمالی انجام شود و در اوقات دیگر، روابطی بین والدین باشد) نیست؛ بلکه مراد این است که در اوقاتی که والدین مشغول استراحت هستند و لباس هاس خود را از تن در آورده اند یا لباس نازکی بر تن دارند و ممکن است با هم روابط خصوصی داشته باشند، نباید کودکان بر آنان وارد شوند.
ج- خودداری از بوسیدن و در آغوش گرفتن کودکان نامحرم پس از سن معین
علی رغم این که در اسلام به محبت کردن، نوازش کردن و بوسیدن بچه ها سفارش شده ، اما این رفتار، پس از سن معین، از سوی افراد نامحرم منع می شود . با این که در هیچ روایتی ندیده ایم که دختر بچه ها پیش از سن بلوغ، به حجاب و پوشش مخصوص وادار شده باشند، یا روایتی که حضور دختر بچه ها را در برابر مردان یا پسران، منع کرده باشد، اما روابطی مثل بوسیدن و در آغوش گرفتن آنها از سوی نامحرمان منع شده است.
د- جداسازی بستر کودکان
والدین باید به این امر توجه داشته باشند که بستر کودکان شان را از سنی که قادر به اجازه گرفتن برای ورود به اتاق هستند (تقریباً از سن سه سالگی) جدا کنند و کودکان را در اتاق جداگانه ای بخوابانند.
هـ جلوگیری از بازی های جنسی
کودکان به دلیل کنجکاوی برای شناخت دنیای اطراف خود، به جستجو در هر چیزی می پردازند. از جمله می خواهند بدن را کشف کنند. لذا به بازی هایی نظیر دکتر بازی و مامان بازی روی می آورند که در این بازی ها سعی می کنند از چگونگی اندام های یکدیگر آگاه شوند. این مسئله ، در کودکانی که شاهد روابط جنسی والدین بوده اند و یا اندام تناسلی آنها را دیده اند، بیشتر و حساس تر می شود؛ زیرا در این گونه موارد، کودک دوست دارد به تقلید از بزرگسالان بپردازد و رفتارهای آنان را انجام دهد. در این صورت ، گاه ممکن است طرفین بازی، با رضایت با آلات تناسلی یکدیگر بپردازند و از این طریق، احساس لذت کنند و کم کم، زمینه را برای انحراف جنسی آنان فراهم شود.
والدین در پیشگیری از بازی های جنسی کودکان وظیفه دارند و باید مراقب باشند تا شرایط محیطی برای این نوع بازی برای کودکان فراهم نشود و اگر احیاناً این صحنه ها را مشاهده کردند، باید به صورت معقول ، از بازی ها جلوگیری کنند. آنها نباید از کودکان بپرسند چه می کنید؟ همچنین نباید آنها را سرزنش و شرمسار کرد. بلکه باید به کودکان دستور داد که لباس خود را مرتب کنند و به بازی دیگری بپردازند. باید گفت: تو و دوستت داشتید لباس های یکدیگر را در می آوردید. شما لخت بودید . این حرکت را نباید انجام دهید! دیدم که به او دست می زنی! این کار مجاز نیست! هر گاه سوالی داشتید ، از من بپرسید و با من مطرح کنید ، تا موضوع را برایتان شرح دهم.
اما گاهی این رفتارهای کودکان از مرز کنجکاوی می گذرد که برای رفع این مشکل ، علاوه بر راه های گذشته باید با یک مشاور متخصص مشورت کرد.
و- بازی نکردن با آلت تناسلی خود
بازی کردن با آلت تناسلی ، ممکن است که نخستین بار، فقط به قصد کشف اعضای بدن باشد، اما با تکرار آن، کودک متوجه می شود که ازاین عمل، احساس لذت می کند؛ لذا آن را تکرار می نماید . والدین نباید چنین برداشت کنند که بازی کودک با آلت تناسلی اش ، امری طبیعی است و در این زمینه اقدامی نکنند، بلکه باید احساس وظیفه کنند و با توجه به آثار مطلوب ان، درصدد پیشگیری از تکرار آن برآیند.

3_ پاسخ دادن به پرسش های جنسی کودکان
برای کودک درباره مسائل جنسی ، سوالاتی مطرح است که می خواهد جواب درست همه آنها ار پیدا کند. با توجه به مسائلی چون: رشد سنی کودکان، آگاهی از تولدهای پیاپی و اطلاع از رفت و آمدهای مادران به بیمارستان ، مشاهده نوزادها و جلب توجه همه به آنان و به مادران شان در دوره پس از زایمان و میزان شکوفایی حس کنجکاوی کودکان، سئوالات شان در زمینه مسائل جنسی ، متفاوت و متنوع است. نمونه هایی از این سوالات ، عبارت اند از: بچه از کجا آمده است؟ چطور خداوند این نوزاد را به ما داد؟بچه از شکم مادر بیرون می آید؟ چرا بچه از شکم مادر بیرون می آید؟ چرا بچه با من تفاوت دارد؟ آلت تناسلی دختر و پسر، چرا شبیه هم نیستند؟
بعضی از پدران و مادران، از پاسخ دادن به این سوالات طفره می روند و پرده پوشی می کنند و با تعابیری چون: این پرسش ها به تو نیامده! بزرگ می شوی، خودت می فهمی ! بعداً برایت می گویم، بچه ها را ساکت می کنند و بعضی ها هم جواب های نادرست و خلاف واقع می دهند، مثل این که گفته می شود: خدا این بچه را از آسمان برای ما فرستاده یا از بیمارستان خریدیم ! کودک معمولاً می فهمد که این پاسخ ها ، جواب درست سوالات او نیستند و پدر و مادر او را فریب می دهند.
نکات قابل توجه در اصول پاسخگویی به پرسش های کودکان عبارت اند از:
الف. در پاسخگویی به پرسش های جنسی کودکان، صراحت و شفافیت تا حدی باید باشد که ابهام های ذهنی آنها رفع شود.
ب . پاسخ ها نباید به هیچ وجه تحریک کننده باشند.
ج. در مواردی که یکی از والدین ، توانایی پاسخگویی بهتری دارد، کودک به او ارجاع داده شود.
د. حجب و حیا باید رعایت شود و در پاسخگویی ، از پرده دری اجتناب گردد.
هـ. از برخورد هیجانی یا نفرت انگیز با کودک دوری شود.
و. جواب ها باید به قدر کفایت و قانع کننده باشند .
ز. در پاسخ دادن به رشد سنی و سطح فهم کودک باید توجه شود.

برگرفته از کتاب تربیت جنسی از منظر قرآن و حدیث، نوشته دکتر علی نقی فقیهی