آرامیس مشاور




گفت و گو با دکتر حمیدرضا پوراعتماد در خصوص بیش فعالی

آگاهی اولین قدم در درمان بیش فعالی است
بیش فعالی چیست و چگونه باید آن آن مواجه شد؟ ایا بین شیطنت های خاص دوران کودکی و بیش فعالی نقاط تمایز مشخصی وجود دارد؟ برای پاسخ به این سئوالات با دکتر حمیدرضا پوراعتماد گفتگو کرده ایم ، دکتر پور اعتماد، روان شناس و دانشیار دانشگاه شهید بهشتی است که حوزه تخصصی اش اختلالات رشد از قبیل اوتیسم و بیش فعالی است. وی در حال حاضر مسئول سازماندهی درمان و توانبخشی اختلالات اوتیستیک هستند.

آقای دکتر لطفاً بفرمایید بیش فعالی چیست . چه نشانه هایی دارد؟
بیش فعالی نوعی اختلال در رشد مغزی است که یکی از علائم اصلی آن کبود توجه است. به طور مثال بچه مبتلا به بیش فعالی تکالیفش را ناقص انجام می دهد و مشق هایش پر غلط است. همچنین کودک بیش فعال بی قرار است. انگار موتور به پایش بسته است که رفتارهای تکانه ای دارد. یعنی اول فعالیتی را انجام می دهد و بعد فکر می کند باید انجام می داد یا نه. مثلاً تا وسط خیابان میرود و بعد فکر می کند برود یا نرود . این سه علامت بارزترین نشانه های بیش فعالی است.

چطور می توان بین بیش فعالی و شیطنت های معمول بچه ها تمایز قائل شد؟
بعضی خانواده ها شیطنت و جنب و جوش بچه ها را با بیش فعال بودن اشتباه می گیرند و در حالی که تفاوت آنها در دو محیط ظاهر می شود و شدت و فراوانی علائم و رفتارها از یک محیط به محیط دیگر تفاوت می کند. بیش فعالی اثر مستقیم روی عملکرد مدرسه ای کودک دارد. به عنوان مثال، کودک بیش فعال دیکته هایش را پر غلط می نویسد. با اینکه نوشتن درست کلمه را بلد است، چون نمی تواند تمرکز کند و کم توجه است، اشتباه می نویسد یا اینکه از آنچه معلم می گوید عقب می افتد. اگر بیش فعالی مداوا نشود، مشکلات جدی ای به وجود می آید و حتی ممکن است دانش آموزی با بهره هوشی متوسط نتواند ادامه تحصیل دهد و ترک تحصیل کند. تشخیص اینکه بچه بیش فعال است یا اینکه شیطنت معمول بچه ها را دارد، برعهده متخصص و روان شناس است که از روی نشانه ها و علائم رفتاری کودک به مشکل پی می برد.

چه راهی برای درمان بیش فعالی وجود دارد؟
درمان بیش فعالی چندمرحله دارد که بعضی همزمان و بعضی به مرور اجرا می شوند. اولین موضوع در درمان آن، آموزش والدین است. والدین باید با ماهیت مسئله آشنا شوند، تاثیرات آن را در زندگی خانوادگی خود بدانند و روش های مقابله با ان و نحوه مدیریت بچه بیش فعال را بیاموزند. در درمان بیش فعال آنچه اهمیت دارد شناخت مسئله و نحوه برخورد با ان است. در کنار آموزش پدر و مادر، کودک هم باید آموزش های خاصی را طی کند تا به مرور توجه و تمرکزش بیشتر شود. آموزش ها از تمرین های ساده تا روش های علمی پیچیده را در بر می گیرد که مرحله به مرحله پیش می روند . علاوه بر آن ورزش، درمان دارویی نیز توسط متخصص دنبال می شود تا روند بهبود سریع تر شود. نکته دیگری که باید مورد توجه قرار گیرد، حفظ آرامش و رعایت سادگی در محیط خانه است. یعنی پدر و مادر باید تا حد ممکن محیط آرام و ساکتی را در خانه فراهم کنند و از ایجاد هر گونه تنش ، شلوغی و سر و صدا و پیچیدگی بپرهیزند تا بچه رفته رفته شناخت بیشتری پیدا کند.

آیا سبک تربیت و نحوه فرزندپروری در بیش فعالی کودک تاثیری دارد؟
بله. سبک تربیت و نحوه مدیریت کودک می تواند موجب تشدید مسئله شود. اگر والدین مشکل ارتباطی یا سوء مدیریت رفتار داشته باشند، ممکن است علائم بیش فعالی در کودک دیده و یا تشدید شود، ولی ویژگی این بچه ها این است که وقتی محیط تغییر می کند بهتر می شوند و الگوی رفتاری مشکل دار را نسبت به فرد خاصی یا مکان خاصی نشان می دهند البته این یک قانون کلی نیست.

بیش فعالی در بزرگسالان هم دیده می شود؟
با افزایش سن علائم بیش فعالی کم می شوند و بیشتر به صورت کمبود توجه خود را نشان می دهند. بزرگسالانی که سابقه بیش فعالی دارند، تمرکز نظام مند ندارند و نمی توانند کارهای شان را با توجه و دقت انجام دهند. بنابراین وقتی این افراد در نقش پدر و مادر ظاهر می شوندهم محیط نظام مندی را درست نمی کنند. نکته مهم این است که عوامل ژنتیک در بیش فعالی دخالت دارند. بنابراین والدینی که خودشان را تعدیل کنند و هم پیش از بچه دار شدن و هم بعد از تولد فرزندشان آمادگی رویارویی با این شرایط را در خود ایجاد کنند. وقتی والدین با آگاهی با مسئله برخورد کنند، تا حد زیادی از عواقب و اثرات آن پیشگیری می کنند.


نیک افرین مهرپور، ماهنامه سپیده دانایی، شماره 62