آرامیس مشاور




فواید مشارکت دادن فرزندان در مراسم عید

نوروز با همکاری اضافه
مشارکت دادن فرزندان در مراسم عید هم به شکل دادن هویت ملی آن ها کمک می کند و هم فرصتی برای آموزش مهارت های زندگی است.
«هر وقت به سال نو و تعطیلات نوروز فکر می کنم. خاطره ای در ذهنم مرور می شود که با چندین احساس ماندگار و مطبوع همراه است . این خاطره به کلاس اول راهنمایی برمی گردد. اسفند آن سال، مجبور شدیم به منزلی جدید اسباب کشی کنیم و روزهای قبل از سال نو، همه اعضای خانواده ، سخت مشغول تمیز و مرتب کردن خانه بودیم. تصاویری که از آن روزها در خاطرم هنوز زنده است، همکاری اعضای خانواده با یکدیگر است، که با بوی دلپذیر باران بهاری در حیاط مدرسه، کارت پستال های رد وبدل شده بین دوستان، و شکلات های مخصوص پذیرایی، که با کاغذهای آنها قایق درست می کردیم؛ در هم آمیخته است. این خاطره آنقدر برای من دوست داشتنی است که باعث شده به چند چیز به شدت علاقمند باشم؛ بوی باران، کارت پستال و بیشتر از هر دو آنها، شستن فرش در خانه!»

هر کدام از ما اگر کمی فکر کنیم ، مشابه این خاطره را از دوران کودکی یا نوجوانی خود به یاد می آوریم؛ و همین خاطرات هستند که هر سال با نزدیک شدن به سال جدید، حس خوب عید را برای ما صد چند برابر می کنند. همین احساس خوب است که هر کجا باشیم، ما را با سرزمین مان پیوند می دهند و لحظه تحویل سال، بر سر سفره هفت سین می نشاند. همین احساس خوب است که با وجود کاستی ها و دلزدگی ها، مایه افتخار ما به ایرانی بودن مان نیز منتقل شود.
در روزگاری که بسیاری از صاحبنظران ، از خودباختگی و بی هویتی جوانان ایرانی شکوه می کنند، توجه به عید نوروز و آداب و مراسم خاص ان می تواند نقش مهمی در شکل گیری پایه های هویت گم شده نوجوانان و جوانان ایران امروز داشته باشد و شاید به عنوان یک پدر و مادر، بهترین میراثی که بتوانیم ، برای فرزندانمان به جای بگذاریم، همین خاطراتی باشند که به دلیل لذت بخش بودن، تا اعماق وجود فرزندان مان نفوذ می کنند و هویتی ایرانی برای آنها می آفرینند. البته اگر فکر کنیم با خرید عیدی های گران قیمت، تدارک سفرهای پر هزینه، دادن خوراکی های جور واجور و ... این خاطرات زیبا ساخته می شوند، شک نکنید به بیراهه رفته ایم. خاطرات زیبا با پول خرج کردن ساخته نمی شوند. بلکه، «مشارکت» و حضور پر رنگ فرزندان در مراسم عید نوروز است که می تواند خاطرات زیبا و بی بدیلی را برای آنها خلق کند و سال های سال ، حس خوب عید را برای آنها زنده نگهدارد.

سایر فواید مشارکت دادن فرزندان در مراسم عید
علاوه بر نقش مهمی که مشارکت دادن فرزندان در مراسم عید در شکل دهی به هویت فرزندان مان دارد، از این فرصت می توان برای اموزش مستقیم یا غیرمستقیم مهارت های زندگی به آنها نیز بهره برد به این ترتیب که می توان در جریان انجام کارهای خانه تکانی یا دادن مسئولیت هایی مثل اب دادن به سبزه و ... مهارت هایی مثل برنامه ریزی، حل مسئله، مشارکت، احساس مسئولیت در انجام کارهای خانه و مدیریت زمان و ... را در فرزندان تقویت کرد، در هنگام خرید عید، مهارت تصمیم گیری، خویشتنداری و صبور بودن را در آنها ایجاد کرد؛ با مشارکت دادن فرزندان در چیدن سفره هفت سین، به تقویت حواس آنها ، به ویژه حس زیبایی شناختی آنها کمک کرد؛ با دادن مسئولیت هایی در پذیرایی از مهمان ها، آنها را برای مسئولیت های آینده آماده کرد؛ و از فرصت دید و بازدیدها، هم برای آموزش اصول اخلاقی مثل همدلی، احترام و مهربانی استفاده کرد. شاید در وهله نخست مشارکت فرزندان در مراسم عید، به نظرتان ساده و تا حدی بی اهمیت برسد؛ با توجه به فواید ذکر شده ، بد نیست کمی بیشتر راجع به آن بیندیشید.

مشارکت دادن، چگونه باید انجام شود؟
با توجه به آنچه تا کنون بیان شد، ممکن است بیان سوال برای تان پیش آمده باشد که این مشارکت دادن، تا چه حد باید باشد و چطور می توان این کار را انجام داد.
گام نخست
در وهله نخست برای اینکه بتوانیم فرزندان مان را در مراسم نوروزی شریک و با خود همراه کنیم، لازم است درباره روح مراسم نوروزی با انها گفت و گو کنیم. اگر خود ما مراسم را کورکورانه انجام می دهیم بهتر است در ابتدا اطلاعات بیشتری در این زمینه پیدا کنیم و هر رسم را با دلایل و زیر ساخت هایش برای فرزندان مان توضیح دهیم. البته این کار باید از همان کودکی فرزندان مان انجام بشود و گرنه در دوران نوجوانی ، چندان تاثیری نخواهد داشت.
حال کمی فکر کنید و ببینید روح و جوهره مراسم نوروزی را می شناسید یا نه؟ و آیا می توانید آن را زبان قابل فهم برای فرزندانتان تبدیل و به روز کنید؟ اکر در این زمینه احساس کمبود می کنید، اطلاعات و مهارت های خود گسترش دهید. در ضمن توجه داشته باشید که هنگام توضیح دادن، هیجان و خوشحالی خود را نیز به فرزنداتان نشان بدهید؛ تا کودک تان هم شاد شود و این مراسم با شادمانی برایش تداعی شود نه با خستگی، ناراحتی، اندوه و اجبار!
به عنوان مثال ، می توانید در مورد دید و بازدید عید این طور بگویید که چون در خلال کار و فعالیت های معمول زندگی نتوانسته ایم از حال بسیاری از عزیران و بزرگ ترها با خبر شویم، از فرصت تعطیلات استفاده کرده و به دیدن انها می رویم. بدین ترتیب می توانیم بفهمیم چه کارهایی برای کمک به آنها از دست مان برمی اید؛ و آنها هم با تجربیاتی که دارند، می توانند به ما کمک کرده و ما را راهنمایی کنند. ما با این دید و بازدیدها رابطه ها را حفظ می کنیم، تا بتوانیم در مواقع نیاز به هم کمک و محبت خود را نشان دهیم.
گام های بعدی
در کنار گام اول، یعنی توضیح دادن در مورد دلایل و مبانی هر یک از رسوم، می توانید از راهکارهای زیر برای مشارکت دادن بیشتر فرزندتان در هر یک از مراسم های عید و ترسیم خاطره ای زیبا تر در ذهن آنها استفاده کنید.
خانه تکانی
شاید خانه تکانی و مرتب کردن منزل برای شما بسیار سخت و طاقت فرا باشد؛ اما کودکان از اینکه کارهای خاصی را در زمان های خاصی، همزمان با دوستان و هم کلاسی هایشان انجام دهند، بسیار لذت می برند. پس این لذت را از آنها دریغ نکنید! حتی اگر از کارگر برای تمیز کردن منزل استفاده می کنید، مرتب و تمیز کردن برخی وسایل را به فرزندانتان بسپارید. فرزندان ما باید رسیدگی به وسایل خود و تمیز کردن آنها را یاد بگیرند و خانه تکانی فرصت خوبی برای این یادگیری است. البته می توانید این کار را در قالب بازی انجام داده و آن را به کاری لذت بخش و شاد تبدیل کنید؛ به این ترتیب هم شما لذت خواهید برد و هم چیزهایی را به فرزندتان آموخته اید که بالاخره باید یاد بگیرد . فراموش نکنید که انن کار را هر چه از سنین پایین تر آغاز کنید ، اثربخشی بیشتری خواهد داشت. در ضمن می توانید در کنار خانه تکانی، کارهای ساده تری مثل چیدن سفره هفت سین، روشن کردن شمع ها ، اب دادن به سبزه، چیدن شیرینی ها و گذاشتن بشقاب ها و ... را به فرزندان تان واگذار کرده، و با تنوع بخشیدن به کارها، فرزندتان را بیشتر با خود همراه کنید. البته به عنوان یک اصل کلی به یاد داشته باشید که هر وقت فرزندتان کار محوله را انجام داد، از او قدردانی کرده و از نکات مثبت کارش تعریف کیند.
دید و بازدید عید
اگر بتوانید برنامه ای ترتیب دهید که به فرزندتان در دید و بازدید های نوروز خوش بگذرد، بیشتر با شما همراه می شوند. مثلا برنامه دید و بازدید را کوتاه کنید، و در جلسه های خودمانی تر بازی های دسته جمعی ، بدون برد و باخت به راه بیاندازید. حتی می توانید با هماهنگی اقوام و دوستان، عیدی دادن را به صورت یک بازی در بیاورید.
همچنین موضوعی انتخاب کرده و در مسیر رفت و برگشت، با فرزند خود راجع به ان صحبت کنید.
در ضمن فرزندتان را با لذت عیدی داشتن و خرید کردن آشنا کنید . اگر سن فرزند شما کم است و هنوز نمیداند که با عیدی خود چه کار باید بکند، بهتر است او را به مغازه برده و ضمن توضیحی که برای او می دهید، از او بخواهید که اسباب بازی یا وسیله مورد نیازی را انتخاب کند.
خرید عید
خرید سال نو یکی از بخش های مورد علاقه کودکان و نوجوانان است به هر حال نیازمند مدیریت شماست. این رسم هم می تواند مایه عذاب شما باشد و هم فرصتی برای تمرین مهارت هایی مثل تقسیم منابع مالی، انتخاب درست، همفکری، مشورت، این بستگی به رفتار خود شما دارد. چه خوب است سعی کنید تا جای ممکن کودکان را در این فعالیت سهیم کنید. به کودکان خود درباره مصرف صحیح، روش های انتخاب مناسب توضیح دهید. هر قدر فرزندتان بزرگ تر است، به او فرصت وآزادی عمل بیشتری برای انتخاب دهید، تا بتواند مهارت انتخاب درست را در خود تقویت کند.
مسافرت
در طول سفر، صبر و انعطاف پذیری شما برای کودکان و البته برای خودتان، سفر را راحت تر می کند. چرا که کودکان به طور معمول ، تمایلی به قرار گرفتن در چارچوبی که شما در ذهن تان ایجاد کرده اید، ندارد و اگر مانع بازی و جنب و جوش آنها شوید، با بهانه جویی و گریه، سفر شما را خراب می کنند. البته برای اینکه حداقل مشکلات را در طول سفر داشته و خاطره خوشی هم از ان در ذهن فرزندتان به جای بماند، می توانید از راهکارهای زیر کمک بگیرید.
برای سرگرمی کودکان در حین سفر، برنامه هایی در قالب داستان، طنز، گوش دادن به موسیقی های کلاسیک و استفاده از سرگرمی های فکری را تدارک ببینید.
از کودکان بزرگ تر بخواهید که نقاشی منظره های اطراف را بکشند یا خاطره های سفرشان را در دفتری بنویسند و در این کارها، آنان را یاری دهید.
برای کودک خود،یک هدیه یا سوغات، هر چند کوچک، از شهر مورد سفر، تهیه کنید تا آن را عنوان یادگاری نگه دارد.
سمیه عزیزی، دانشجوی دکتری روان شناسی