آرامیس مشاور




همه چیز درباره ریتالین

والدینی که کودکان بیش فعال با یا بدون نقص توجه دارند، عموماً در مورد مصرف داروها به خصوص ریتالین که شایع ترین داروی مصرفی این کودکان است . نگرانی های زیادی دارند. از جمله اینکه این دارو بر روی چه قسمتی از مغز تاثیر می گذارد؟ میزان اثر آن چقدر است؟ آیا برای همه کودکان مفید است؟ آیا عوارض دارد؟ چگونه با عوارض این دارو می توان مقابله کرد ؟ تا کی به مصرف آن باید ادامه داد؟ و بسیاری از سوالات دیگر، که در مقاله حاضر سعی در پاسخگویی به این گونه سوالات را خواهیم داشت.

رایج ترین دارو برای کودکان مبتلا به اختلال بیش فعالی و نقص توجه دارویی به نام «میتل فنیدیت» با نام تجاری «ریتالین» است. این دارو به شکل قرص در بازار دارویی موجود است. ریتالین با اثر بر قشر مغز و تالاموس از باز جذب مجدد دوپامین در سلول عصبی جلوگیری می کند. (دوپامین یکی از مواد شیمیایی است که در انتقال عصبی نقش دارد.) مدت اثر این دارو چهار تاشش ساعت است؛ بنابراین باید این دارو را یک بار یا دو بار در روز مصرف کرد . بین کودکان از نظر پاسخ های شان به این داروها تفاوت های زیادی وجود دارد، برخی از کودکان سریعا و به مقدار کم دارو پاسخ می دهند، در حالی که کودکان دیگر فقط به مقدار زیاد دارو پاسخ می دهند. در صورت عدم تاثیر این دارو در مورد فرزندتان ، باید با پزشک مشورت کنید تا علت را بیابید. آنچه اثبات شده این است که استفاده از داروهای محرکی همچون ریتالین موجب کاهش بیش فعالی، افزایش توجه، کاهش تکانشگری، کاهش رفتار های منفی ، بهبود تعامل اجتماعی و افزایش موفقیت اجتماعی (دارو برهوش آنها تاثیر نمی گذارد، بلکه به آنها کمک می کند قابلیت های اصلی را به نحو موثرتری به کار برند) تا حدود 70-80 درصد می شود. این مقدار اثربخشی در مطالعات مختلف اثبات شده است و این یعنی هیچ جای شکی برای استفاده از این دارو باقی نمی ماند.
در واقع و به زمانی شفاف تر،ریتالین جزو داروهایی است که برای درمان کودکان بیش فعال خط اول درمان توسط پزشک تشخیص داده می شوند و البته احتمال عوارضی برای آن مطرح است. ناگفته نماند که همه داروها دارای عوارض هستند، اما وقتی دارو توسط پزشک تجویز می شود، سود و مزیت آن با احتمال عوارض سنجیده می شود و بعد از تشخیص قطعی، دارو داده می شود؛ کسی که دیابت ندارد اگر به انسولین تزریق شود حتما وارد شوک خواهد شد و باید بستری شود؛ ریتالین هم دارویی است که فقط اگر با تشخیص قطعی بیش فعالی توسط پزشک داده شود، حتماً باید از آن استفاده کرد. عوارض این دارو قابل کنترل است. پزشکان عموماً قبل از تجویز این دارو یک ارزیابی قبل از درمان ، که در برگیرنده بررسی عملکرد قلبی بیمار، وجود اختلالات حرکتی و عملکرد کبدی و کلیوی است، انجام می دهند و در صورت وجود مشکل دراین اعضا و اختلالات متابولیسم، میزان مصرف داروها را کاهش یا از داروی دیگری استفاده می کنند.
قبل از آنکه به عوارض این دارو و روش های کنترل آن اشاره کنیم ، توجه شما را به این نکات جلب می کنم که دارو درمانی برای کودکان بیش فعال دارای تاثیر فوق العاده اما کوتاه مدتی بر علائم رفتاری آنان است. به محض قطع مصرف دارو نشانه های بیش فعالی با همان شدت قبلی ظاهر می شود. بسیاری از والدین نیز درمورد استفاده از این داروهاه دچار تردیدند و رغبت چندانی به استفاده از این داروها برای درمان فرندشان نشان نمی دهند. همچنین به علت اینکه ثابت شده این بیماری ناشی از عدم تعادل مواد شیمیاییی مغز و ارثی است، مصرف این دارو و خاصیت مهار کنندگی آن، و نگرانی والدین از عوارض بلندمدت و همچنین برای هدایت درست این کودکان باید از مداخلات روان شناختی و رفتاری، در کنار این دارو بهره برد.
شایع ترین عوارض جانبی ناشی از مصرف ریتالین عبارت اند از بی اشتهایی، تهوع، کاهش وزن، بی خوابی، کابوس های شبانه، گیجی، تحریک پذیری، ملال، کج خلقی، بی قراری که عموماً زیر نظر پزشک قابل کنترل هستند، می توانید برخی روش های کنترل آن را در جدول زیر مشاهده کنید؛ اما به یاد داشته باشید از این روش ها قبل از مشورت با پزشک استفاده نکنید . برخی عوارض مانند افزایش تیک ها نیز، غالباً پس از مدتی خود به خود از بین می روند. شاید مهم ترین عارضه چانبی این داروها، بروز وابستگی فیزیکی و روانی است که نشان می دهد، مصرف این دارو باید زیر نظر پزشک تجویز کننده ، قرار گیرد.

 

دکتر شریک کتانی، روانپزشک