آرامیس مشاور




گفت و گو با دکتر هوشنگ اسماعیلی ، روان شناس ورزشی

مهارت های روانی و تقویت اعتماد بنفس از عوامل اصلی تقویت تیم های گروهی هستند.
دکتر هوشنگ اسماعیلی، روان شناس ورزشی است و مدتی نیز ریاست کمیته روانشناسی فدراسیون پزشکی ورزشی ایران را برعهده داشت. وی در این گفت و گو به بررسی مولفه های تقویت کار تیمی و ورزش های گروهی می پردازد و معتقد است که مهارت های روانی و تقویت اعتمادبنفس از عوامل اصلی تقویت تیم های گروهی هستند. اسماعیلی رسیدن به این هدف را با قرار گرفتن روان شناس در کنار تیم ها عملی می داند و می گوید که این کار زمان می برد اما شدنی است.

شما آمادگی تیم های گروهی مانند فوتبال و والیبال و بسکتبال کشورمان را چطور ارزیابی می کنید؟
امادگی برای رقابت های ورزشی چند مولفه دارد. مورد اول آماده سازی، پس از آن توجه، دقت و تمرکز و در نهایت اجرای ان است. البته در کنار این موارد مهارت های تکنیکی و تاکتیکی، بدن سازی و مهارت های روانی نیز جایگاه خاص خود برخورد دارند و به طور کلی این مجموعه بازیکنان را برای رقابت های ورزشی آماده می سازد.
یکی دیگر از عواملی موثر در شکل گیری کارهای تیمی و ورزش های گروهی، ویژگی های روانی و شخصیتی افراد از جمله درون گرایی و برون گرایی ، ریسک پذیری ، اعتماد به نفس، روش برخورد با اضطراب است. برای نمونه افراد درونگرا در ورزش های انفرادی موفق ترند، چرا که متناسب با روحیه آنهاست، اما افراد برون گرا که از روابط عمومی بالاتری برخوردارند، می توانند در ورزش های گروهی موفق باشند.

اعتماد بنفس و توانمندی های روانی در موفقیت در کارهای گروهی و تیمی چه جایگاهی دارد؟
ایجاد روحیه اعتماد به نفس از اهمیتی ویژه برخوردار است. اصولاً بازیکنانی می توانند در یک تیم موفق باشند که از اعتمادبنفس کافی برای قرار گرفتن در کنار دیگر نفرات و نشان دادن خود آماده باشند، بنابراین با توجه به امکانای که در حال حاضر در کشور ما وجود دارد و توانمندی های خوبی که در زمینه ورزش ایجاد شده، به نظر می رسد که مسئولان نیز رفته رفته به همین عقیده رسیده اند که ما باید در این عرصه پا به پای کشورهای دیگر پیش برویم . یکی از تمرین ها می باید تقویت روحیه جمعی و اعتماد به نفس ورزشکاران باشد . باید برای تقویت اعتماد به نفس ورزشکاران و به طور کلی همه افراد در جامعه برنامه ریزی بلندمدت انجام داد، چرا که این مسئله در درازمدت اتفاق می افتد و این گونه نیست که شما فرد با تیمی را تحویل بگیرید و یک ماه بعد بگویید که به مرز امادگی رسیده است، بلکه اماده سازی روانی تیم، دست کم یک سال طول می کشد تا بازیکنان به مرز آمادگی برای انجام بازی ها برسند، بنابراین ضرورت دارد در کنار تیم های ورزشی و گروهای دیگر که فعالیت های گروهی انجام می دهند، از یک روان شناس ورزشی استفاده کنیم، چرا که با حضور روان شناس ورزشی، تیم از نظر روحی و روانی موفق خواهد بود.
اگر یک بازیکن از نظر روانی تمرین دیده و در مقابل آسیب ها مقاوم باشد، در صورتی که نیروی ذهنی اش را برابر 1000 تصور کنیم، زمانی که در مسابقه به دلیل یک شوک تحت تاثیر قرار می گیرد، می تواند حدود 500 واحد از این نیرو نزد خود نگه دارد . در عین حال اگر این بازی کن در مقابل تهدیدهای روحی اسیب پذیر باشد ، یکباره تمام 1000 واحد نیروی خود را از دست خواهد داد.
از سوی دیگر ، ورزشکار در زمان تمرینات باید تحت تاثیر تمرینات شبیه سازی قرار گیرد، یعنی شرایطی را تجربه کند که ممکن است در طول یک مسابقه برای او پیش بیاید، به این ترتیب در صورتی که در مسابقه با چنین موضوعی روبه رو می شود، با توجه به پیش زمینه می تواند بهتر با شوک های احتمالی کنار بیاید.
ورزشکار باید مهارت های روانی را نیز بیاموزد. اگر ورزشکاری این مهارت را نیاموزد ، با مشکل روبه رو خواهد شد ؛ چنانچه بارها دیده ایم که برخی از تیم های جوان به دلیل فشار روانی یک مسابقه نتوانسته اند مهارت های خود را به خوبی بروز دهند.

آیا در حال حاضر در کنار تیم های ورزشی ما روان شناسی ورزشی حضور دارد یا خیر؟
من اطلاع دقیقی ندارم، اما به نظر می رسد که تیم های ما در کنار خود روان شناس ندارند. البته روان شناس نباید مثلا سه ماه مانده به مسابقات در کنار تیم قرار بگیرد ، بلکه باید به طور مداوم و پیوسته در کنار تیم بوده و با آنها کار کند و از نظر تئوری، عملی و اجرا جزئیات را به ورزشکاران بیاموزد تا شیوه های آماده سازی روانی در ذهن آنها نهادینه شود. برای نمونه زنانی که قالی می بافند را در نظر بگیرید . هر اتفاقی که در طول روز در کنار آنها بیفتد ، حواسشان از کار اصلی پرت نمی شود و اشتباه نمی کنند ، چرا که این کار در ذهن آنها نهادینه شده است. زمانی که موضوعی در ذهن یک فرد نهادینه می شود، حتی در صورت بروز اتفاقات مخرب ذهنی می تواند با آنها به درستی برخورد نماید و آنها را مدیریت کند.

درباره تاثیر مربیان خارجی در عملکرد تیم های گروهی و تقویت کار تیمی بازیکنان ، چه نظری دارید؟
بی شک مربی خارجی اثر دارد، اما همیشه معضلاتی نیز در کنار آن به وجود می آید. مربیان خارجی تجربه های زیادی دارند و ممکن است فنون شان مدرن تر باشد، از سوی دیگر شاید این موضوع را بتوان گفت که ما معمولاً از دیگران بهتر حرف شنوی داریم؛ یعنی خانواده من همیشه مرا به عنوان یک پدر دیده اند تا روان شناس و اگر خانواده یا اقوام من مشکلی داشته باشند، آنها را خودمان درمان نمی کنیم . در مورد مربی هم همین قضیه صدق می کند. شاید ما مربی خارجی را بهتر از مربی خودمان بپذیریم. هر چند که ممکن است مربی خارجی تجربیات زیادی داشته باشد و تا حدودی هم از ما بهتر باشد ، اما معمولاً مربیان خارجی مشکل زبان آموزی دارند و به دشواری فارسی را می آموزند و با توجه به اینکه زبان یکی از مهم ترین ابزار ارتباطی است، این موضوع می تواند برقراری ارتباط را کند و یا گاهی غیرممکن کند.
ما مربیان داخلی خوبی هم داریم که زیاد زحمت کشیده و کار کرده اند ، اما این موضوع را باید مسئولان بررسی کنند و در این باره نظر بدهند.

پدرام صادقی، ماهنامه سپیده دانایی شماره 79