آرامیس مشاور




گفت و گو با دکتر صفاری نیا، مردم باید با روان شناسان آشتی کنند

گاهی دلم می خواهد با کسی حرف بزنم، کسی که مرا می فهمد و دردم را می داند. کسی که به من بگوید را حل جدا شدن از این بند چیست؛ من نیاز به مشورت دارم. این جملات بسیاری از مردم است، نیازی که جواب ان را خودمان دریغ می کنیم. به این دلیل که نکند کسی طور دیگری در موردمان فکر کند. پاسخ به این نیاز به اعتقاد دکتر مجید صفاری نیا، رئیس انجمن روان شناسی اجتماعی کشور، مراجعه به روانشناسان به عنوان نظریه پردازانی است که متناسب با مشکل هر فرد راهکار ارائه می دهند.

علت ترس جامعه ایرانی در مراجعه به روان شناس یا روان پزشک چیست؟
البته این ترس و نگرانی در بسیاری از کشورها وجود دارد و علت آن هم ترسی است که در گذشته وجود داشته است و ریشه تاریخی دارد.
در قرون وسطی شیاطین و ارواح بد را مسئول تسخیر روح و روان انسان می دانستند، زمانی که تصور عامه مردم این بوده و حتی تا همین گذشته های نزدیک هم این باورها وجود داشته است. به عنوان مثال وقتی کسی دچار حمله سرع می شد دور او جمع می شدند و با نوک چاقو در اطرافش خط می کشیدند. زمانی که روان شناسی خواندم فهمیدم این چاقو کشیدن دور بیمار برای این است که روح شیطانی و پلید از چاقو بترسد و از بدن او خارج شوند.

این نگاه که فرد مراجعه کننده به روان شناس را دیوانه می خواند هم به گذشته بر می گردد؟
وقتی روان تاریخی را نگاه می کنیم می بینیم از نظر تاریخی در زمان هایی بیماری روانی را ناشی از حلول روح یا ارواح بد می دانستند. وقتی چنین اتفاقی می افتد در مقابل تصورات غالب و خرافات جامعه هم تحت تاثیر قرار می گیرد.
بنابراین یک بحث فرهنگی است که به صورت تاریخی به شکل خرافه در ذهن افراد می ماند و همین طور جلو می آید و به امروز می رسد. ممکن است در ذهن بشر تصویری از همان چیزها در گذشته وجود داشته باشد و از مراجعه به روان شناس ممانعت کند.

ارائه خدمات مناسب می تواند به حل مشکل کمک کند؟
هر چه خدمات مطلوب تر و کیفیت بالاتری داشته باشد و منافع مراجعه کننده را در نظر بگیرد و راه حل هایی که به مراجعه کننده را در نظر بگیرد و راه حل هایی که به مراجعه کننده می دهد مقبول تر باشد، می توان امیدوار بود که به تدریج مقبولیت این نیاز و تخصصی را بالا برد. البته این نسبی است یعنی این طور نیست که گوییم در همه جوامع روان شناسان موفق اند.

نقش روان شناسان و جامعه شناسان در ایجاد چنین فضایی چیست؟
در ابتدای قرن بیستم روان شناسانی داشتیم که این ها مشاوران روسای جمهور جمهور وقت آمریکا بودند . این نگاه در بعضی از جوامع متداول نیست. مثلا ما امروز کشوری داریم که از نظر سلامت اجتماعی فضای مطلوبی ندارد.
حالا این که چقدر از سوی دولت مردان جامعه به روان شناسی بها داده می شود را باید دید. اما حقیقتاً تنها وظیفه یک روان شناس این نیست که در کلینیک بنشیند و خدماتی ارائه دهد و پولی از مردم بگیرد. به نظر من وظیفه روان شناسان و جامعه شناسان در بهتر زندگی کردن و حل مشکلات اجتماعی خیلی گسترده است و حتی می تواند در امور سیاسی و اجتماعی هم تاثیر گذار باشد. حتی در ساز و کار تعلیم و تربیت و امور حقوقی دخالت کند.

تفاوت جامعه ایرنی با جوامع پیشرفته در اقبال مردم از دانش روان شناسی چیست؟
تفاوت چندان گسترده نیست. تفاوت در این است که جایگاه مشاور فقط در بحث درمان نیست بلکه مشاور دربحث قانونی و حقوقی و قضاوت و سیاسی اجتماعی و حتی هنر و تلویزیون و رسانه فعال است. یعنی مخاطبان روان شناسان نباید فقط مردم باشند، می توانند مدیران یا حتی ورزا نیز باشند.
اعتقاد داریم روان شناس علمی سودمند است ، علمی است که می توان با استفاده از آن سلامت مردم کمک شود. مردم اگر سالم باشند، نقش شان را در دین داری و اخلاق هنر ایفا می کنند و قانونمندتر زندگی می کنند. پس این ها همه با هم متصل است. امروز جامعه شرایطی دارد که در همه طرح ها و پروژه های عمرانی باید یک پیوست سلامت روانی داشته باشد. یعنی اگر می خواهند یک بزرگراه تاسیس کنند باید بینند سلامت روانی چقدر به مخاطره می افتد و اگر یک کارخانه می خواهند بسازند باید ببینند سلامت روانی اجتماع چقدر ارتقا می یابد. بنابراین روان شناسی در همه زمینه ها می تواند نقش خود را ایفا کند. امروز روان شناسان ما در مغزشان جعبه ابرازی دارند پر از نظریه هایی که به تناسب نیاز می توانند از ان استفاده کنند.

آیا ارتباط مردم با روان شناسان نسبت به گذشته تغییر کرده و از این ترس عمومی کاسته شده است؟
بله، البته امروز روان شناسی نسبت به دو دهه پیش پیشرفت بسیاری کرده است و نسبت به سایر رشته های علوم انسانی بسیار منسجم تر به آن نگاه می شود.
همچنین بسیاری از مردم با روان شناسی آشتی کرده اند و مراجعات امروز بیشتر از قبل شده است. این آشتی مردم ا روان شناسان می تواند امیدوار کننده باشد.

ماهنامه سپیده دانایی، شماره 70