که عشق اسان نمود اول ...
ورود به دانشگاه پر از تجربیات متفاوت و چالش های جدید، از سیستم تدریس و امتحانات گرفته، تا دوری از خانواده و زندگی با چند غریبه در خوابگاه که هرگز آنها را ندیده اید. اما امروز که بعد از چندسال خاطرات سال اولم را مروز می کنم ، هیچ موضوعی را چالش برانگیز تر از برخورد و تعامل با جنس مخالف در این محیط جدید نمی بینم.
ترم اولی ها و جنس مخالف
جوانان یا بهتر بگوییم نوجوانانی که به عنوان دانشجو، زندگی پرفراز و نشیب دانشگاهی را آغاز می کنند، در دوستی با افراد جنس مخالف – که البته دارای برخی فایده های روانی و اجتماعی است – گاه دچار مشکلات و بحران هایی می شوند که تا سالیان دراز، همچون ابری تیره بر آسمان زندگی آنها سایه می افکند و شادابی و کامروایی را از آنها دور می کند.
در این نوشتار به کوتاهی و ویژگی های سال اولی ها، انگیزه های آنها از برقراری رابطه با جنس مخالف، پیامدهای آن و نیز روش های پیگیری و رهایی از آسیب های این گونه دوستی ها را بیان می کنیم.
سال اولی کیست؟
• بیشتر سال اولی ها پسران و دخترانی هستند 18، 19 ساله ، که تا حدود سه ماه قبل از ورود به دانشگاه دانش آموزانی بوده اند تلاشگر و پرکار که زمان زیادی را به درس و مشق مدرسه می گذارنده اند و تنها نگرانی و دغدغه فکری آنها پذیرفته شدن در دانشگاه بوده است.
• در دوران دانش آموزی ، پدران و مادران آنها، به ویژه در دو سال آخر مدرسه، همه نوع حمایت عاطفی، مالی و امکاناتی را به اندازه توان خود، در اختیار فرزندانشان قرار می دادند و در کنار محبت و حمایت زیاد و بی دریغ، بر تمام کارهای آنها از قبیل زمان های رفت و آمد، خوابیدن و استراحت، شیوه گذراندن اوقات فراغت و خصوصیات دوستان و خانواده هایشان نظارت می کردند.
• بیشتر سال اولی ها ، تا پیش از ورود به دانشگاه تماس زیاد و نزدیکی، حتی با جوانان غیر هم جنس فامیل هم نداشته اند.
• انها در زمان دانش آموزی ، کشش جنسی خود را با پشتوانه تربیت دینی و به خاطر نهی و مراقبت والدین و نیز خستگی ناشی از پرکاری، مهار می کردند و یا رهایی از ان را به رویاهای شبانه و روزانه می سپردند.
• از سوی دیگر چون نظام آموزشی ما در ایران، تاکید خود را بر حفظ کردن مطالب ده ها کتاب پرحجم درسی گذاشته و به حمایت تایید و حمایت خانواده های ناآگاه و نگران، و همنوا با بنگاه های آزمند تقویتی و کنکور ، شعار «زگهواره تا گور تستی بزن!» را به جای آموزه های «زگهواره تا گور دانشجو بجوی» و «توانا بود هر که دانا بود» نشانده است، نوجوانان ایرانی ، نه تنها مهارت های برقراری ارتباط، حل مسئله ، مهار خشم، ابراز وجود، خویشتن داری و مقابله با استرس را نمی آموزند، بلکه با وجودهایی آکنده از اضطراب، کمرویی، ضعف اعتماد بنفس و احساس گناه و سرمست از رتبه های یک رقمی و دو رقمی، به غرقاب محیطی پر از ابهام و مشکل با و پرسش های جدید پرت می شوند!
آری، در آغاز زندگی دانشجویی، پرنده های نورسی بودید که تا دیروز در زیر پر و بال مادران خود آرام گرفته بودید. ماشین های خودکار حفظ کتاب و گزینه ها، قهرمانان خوش باور عشق های خیالی، خستگان و ازردگان عرصه درس و تست! عصیانگران خشمگین از مراقبت های گاه و بیگاه بزرگ ترها، و خاموشان پرآزرم از به زبان دراوردن یا به خیال کشیدن نام و نشان دختر یا پسری آشنا و بیگانه، یک باره خود را در کنار ده هانفر از همسالان جنس مخالف می بینند، هیجان زده و نگران می شوند و هر کدام با انگیزه ای در دام نگاهی ، لبخندی و کلامی می افتند.
انگیزه های ارتباط
1- کشش طبیعی: مهم ترین انگیزه توجه به جنس مخالف، کششی است سالم و غریزی که خداوند در نهاد انسان قرار داده است. سیمای دوستی با جنس مخالف در سه دوره تحولی: تولد تا 6 سالگی، 7 تا 12 سالگی و نوجوانی به بعد از آن، با هم تفاوت دارند.
از سن 13 سالگی ، همزمان با افزایش ترشحات غدد درون ریز، رشد ابعاد جسمی و پدیدار شدن ویژگی های اولیه و ثانوی جنسی، توجه به محرک های جنسی و جنس مخالف در نوجوان بیدار می شود و به مروز شدت می گیرد.
2- فراهم بودن زمینه دوستی: چون دختران و پسران زیادی یا با هم در یک رشته درس می خوانند یا در یک دانشگاه کنار هم هستند، فرصت زیادی برای تماس با یکدیگر پیدا می کنند.
3- ازادی برای برقرای ارتباط: دانشجویان چه در شهر خود درس بخوانند، چه در شهر ی دیگر، ماند دوره دبیرستان در معرض نظارت و مراقبت شدید والدین و بزرگ ترهای خود نیستند. از این رو، راحت تر و بدون واهمه می توانند اقدام به دوستی با جنس مخالف کنند.
4- استقلال طلبی: عده ای از نوجوانان که فکر می کنند قبل از دانشگاه استقلال و ازادی عمل نداشته اند، بیش از دیگران حریص اند که استقلال طلبی خود و رها شدن از محدودیت های خانوادگی را با گرفتن دوست دختر یا پسر برآورده سازند.
5- شرایط روحی: روان رنجوری ناشی از مشکلات زندگی قبلی، یا اضطراب و احساس تنهایی در زندگی جدید، بعضی را وا می دارد که برای به دست اوردن آرامش به سوی رابطه با جنس مخالف کشیده شوند؛ رابطه ای که ثابت شده در مراحل اول دوستی، به راستی منبعی شادی آور و تسکین دهنده است.
6- فشار گروه همسال: نوجوان و جوان، از دوستان همسال خود بسیار تاثیر می پذیرد. از این رو اگر در دانشگاه کلاس و یا در جمع دوستان خوابگاهی، چند نفری او را تشویق به برقراری رابطه با جنس مخالف کنند و به خصوص اگر با توجیهات روشنفکر نمایی و تجدد مآبی، نداشتن این نوع دوستی ها را نشانه عقب ماندگی و تحجر بدانند، جوان تازه وارد نمی تواند در برابر اصرارها و ریشخندهای آنان تاب بیاورد.
7- آمادگی پیشین: با انکه گفتیم بیشتر سال اولی ها در گذشته نزدیک، دانش آموزان تلاشگری بوده اند که با مراقبت والدین خود، فقط درس می خوانده اند و جز شرکت در کلاس های گوناگون رسمی و غیررسمی ، سرگرمی دیگری نداشته اند، اما متاسفانه برخی از دانشجویان بزرگ تر و درگیر رابطه با جنس مخالف، گزارش داده اند که حدود 40 درصد آنها از دوران دبیرستان و حتی دوران راهنمایی دوستی با جنس مخالف را شروع کرده اند و به این کار آگاهی کامل دارند! اینان آزمند تر از دیگران، همچون مصرف کنندگان مواد مخدر، ناآرامی و نیاز برانگیخته شده خود را با دوست گرفتن های متعدد، آن هم در یک زمان! رفع می کنند.
نصیحت گوش کن جانا، که از جان دوست تر دارند جوانان سعادتمند ، پیر دانا را
دکتر محمود گلزاری، روان شناس و مدیر گروه روان شناسی دانشگاه علامه طباطبایی
