نصیحت گوش کن جانا
دختران و پسران جوانی که سال های کودکی و نوجوانی را به سلامت و شادابی پیموده اند . با ورود به دانشگاه، گام در راه پرفراز و نشیب سرنوشت خود می گذارند؛ راهی که امید می رود سرانجام آن چکاد بلند و نورانی موفقیت علمی، منزلت اجتماعی و کمال معنوی باشد، مسلم است که این راه چندان هموار و امن نیست. زمینه درونی و عوامل گوناگون بیرونی ، می تواند رهرو جوان ، ساده دل و کم تجربه را با مشکلات و خطرهای زیاد روبه رو سازند و او را از رسیدن به هدف های والا باز دارند. یکی از مهم ترین این بازدارنده ها، رابطه با جنس مخالف است که هم با کشش درونی برانگیخته می شود و هم با زمینه های فراهم بیرونی و ترغیب و فشار دوستان به راه می افتد و شتاب می گیرد . دوستی و عشق ورزیدن یک پسر به دختری جوان؛ برای هر دوی انها شیرین ، پرهیجان و گرمابخش است.
اما دیری نمی گذرد که تشویش رهایی، اندیشناکی بی وفایی، خشم از هوسناکی، بیم نامهربانی و افسردگی برآمده از جدایی، هر یک را به گونه ای در گرداب نومیدی و مرگ اندیشی فرو می برد.
برای دور شدن از آسیب ها و رنج های فراوان این رابطه ها، خوب است نوسفران وادی عشق، اندرز رهروان تجربه اندوخته را بشنوند و به کار بندند. نصیحت گوش کن جانا، که از جان دوست تر دارند.
1- عجله نکنید.
بعضی از تازه واردها در همان روزهای اول، مثلا در هنگام ثبت نام، با یک نفر صمیمی می شوند، شماره تلفن می دهند و می گیرند و قرار عاشقانه می گذارند! به کجا چنین شتابان؟ با همه کششی که به دوستی با جنس مخالف دارید، صبر کنید و در ترم های آغازین تحصیل، افراد را زیر نظر بگیرید. دیری نمی گذرد که در آیینه زمان، چهره واقعی اطرافیان خود را بهتر می بینید و از اینکه گرفتار آدم های مشکل دار نشدید، خدا را سپاس می گوید.
2- استوار و مقاوم باشید.
دور شدن از محیط امن و عاطفی خانواده و قرار گرفتن در شرایط نا آشنا و پرابهام ، فشار آور استرس زاست. طبق نظریه «سلیه» ، آشکار شدن نشانه های جسمانی، همچون ناراحتی های گوارشی، تنفسی، پوستی، افزایش ضربان قلب، سردرد، تکرار ادرار، اختلالات خواب و اشتها و نیز بروز هیجان های اضطراب، غم و خشم و در نتیجه ، افت عملکرد های اجتماعی، کاری و درسی، از نشانه های شناخته شده وارد شدن استرس و فشار ورانی است. در چنین شرایطی انسان دردمند نیاز به همدردی حمایت دارد. اما یادتان باشد، با آنکه دوستی و دردل کردن با جوانی غیرهمجنس آرامش دهنده است، اما ارتباط با او که بدون بررسی و آینده نگری صورت می گیرد، خود می تواند تشدید کننده فشارهای روحی و زمیه ساز مشکلات بعدی شود. مطمئن باشید خیلی زود با تغییرات زمان و مکان خو می گیرید و آسوده خاطر می شوید. سعی کنید از روش های دیگری مانند ورزش، دعا، زیارت، موسیقی، قدم زدن در طبیعت، صحبت کردن با دوستان همجنس ، غم ها و ناراحتی های خود را کاهش دهید و به شادابی و تعادل برسید.
3- همرنگ جماعت نشوید، با این خطای ذهنی و تحریف شناختی مبارزه کنید:
«همه دوستان من چه بگویند و چه نگویند، کسی را دارند!» این طورنیست، سال های بعد می فهمید که دختران و پسرانی زیبا، رشید، خوش تیپ و دارای امکاناتی بوده اند که برخلاف افراد ناتوان و ساده اندیش ، گرفتار چنین رابطه ای پر آسیبی نشده اند.
همت مردانه می خواهد گذشتن از جهان یوسفی باید که بازار زلیخا بشکند!
4- خویشتن داری کنید.
خویشتن داری یعنی داشتن توان و مهار فشارها و وسوسه هاس غریزی و هیجانی. دانشجویان جوان و به ویژه پسران، که در برابر محرک های جنسی بی تاب می شوند، باید با حفظ چشم خود از نگاه کردن به تصویرها و فیلم های تحریک کننده جنسی، پرهیز از گشت و گذار در پایگاه های اینترنتی شهوت انگیز، هم صحبت نشدن با دوستان وسوه گر، مطالعه نکردن کتاب ها و رمان های سطحی – که کژگاری ها و انحراف های اخلاقی را توصیف می کنند – اراداه خود را برای مقابله با هوس ها و تکانه های نفسانی تقویت کنند و وقت های آزاد خود را با برنامه های سازنده علیم، دینی و مذهبی و هنری پر بار سازند.
5- زیاد جلو نروید.
اگر وارد ماجرایی عشقی و شهوانی شدید، بعد از بیدار شدن در هر جا که هستید، بایستید و جلوتر نروید. چقدر این ضرب المثل خوب و راه گشا است: «ضرر را از هر کجا که بگیری ، منفعت است.» به عکس نگویید:«آب که از سرگذشت ، چه یک نی ، چه صدنی!» زیرا می دانید که اگر در عمق آبی فرو روید، فشار وارده بر شما با اندازه فاصله تان از سطح آب نسبت مستقیم دارد.
6- خطای خود را با خطای بزرگ تری، بدتر و شدیدتر نکنید.
به کسی که از شما سوء استفاده می کند، باج ندهید. هستند مشاوران و نزدیکان دلسوزی که می توانید بی پرده و بدون احساس گناه زیاد، وضعیت خود را با آنها در میان بگذراید و برای برون رفت از خطاهای بیشتر ، از راهنمایی هاشان سود ببرید.
7- باور کنید مثل هم نیستید.
تفاوت های طبیعی دختران و پسران را جدی بگیرید. تمثیل پنبه و آتش، در ادبیات خودمان و جرقه و باروت، در گفته های غربی ها، پشتوانه علمی دارد. آسیب های اخلاقی و رفتاری مانند خشونت و تجاوز در قرارهای عاشقانه، بارداری های ناخواسته و رسوا کننده و مبتلا شدن به بیمارهای مقاربتی، زا ناآگاهی و غفلت نسبت به این واقعیت سر بر می آورند. اگر پسری در دوران دوستی با شما گفت نمی خواهد ازدواج کند، نپندارید با ادامه رفت و آمد و ابراز صمیمیت می تواند سرانجام او را راضی کنید.
8- ازدواج را ساده و شوخی نگیرید.
فکر نکنید اگر نیت شما، نه دوستی پنهان با جنس مخالف، بلکه ازدواج با او باشد، در عمل به خطا نمی روید و دچار مشکل نمی شوید! ازدواج از مهمترین و سرنوشت سازترین رویداد زندگی است. بعضی از دانشجویان به نازک ترین لایه ها و ساده ترین مشخصات یک نفر دل می بندند و فکر می کنند این ویژگی های سطحی، زندگی مشترک آنها را شیرین و بادوام می سازد. همشهری بودن، شاگردان اول بودن، ورزشکار بودن و هنرمند بودن ، فعال مذهبی و سیاسی بودن، خوش بیان و اهل ذوق بودن ، نشانگر همه صفات شخصیتی طرف مقابل نیست. درباره ملاک ها همسرگزینی و راه های تشخیص آنها خیلی مطالعه کنید.
9- مهارت های اجتماعی را بیاموزید و به کار ببرید.
اگر درباره مهارت های اجتماعی چیزهایی شنیده و مطالبی خوانده اید خوب است، اما کافی نیست. مهارت هایی مانند نه گفتن، ابراز وجود، حل مسئله، مقابله مثبت با استرس، مهار خشم، خویشتن داری و اعتمادبنفس را باید از طریق شرکت منظم در دوره های اموزشی بیاموزید و تمرین کنید، تا هم بتوانید به خواسته های طرف مقابل پاسخ قاطع بدهید و هم در شنیدن پاسخ منفی او به خود و کسی که دوستش دارید صدمه نزنید!
10- زندانی رویاهایتان نشوید.
عشق یک طرفه و خیالی شما را تا سال های دراز اسیر خود می کند. نه از عوامل شادی بخش زمان حال لذت می برید، نه برنامه های مثبتی برای آینده می ریزید و نه از فرصت ها و افراد مناسب برای رشد و ازدواجتان بهره می گیرید. سعی کتید خیلی زود از فراز ابرهای خیال پایین بیایید و درباره ازدواج تکلیفتان را روشن کنید. برای این کار اگر دخترید، در بیان علاقه و عشقتان پیشقدم نشوید که هم به سرخوردگی می رسد و هم راه را برای شروع و ادامه دوستی بدون تعهد می گشاید. در این مورد، از یک نفر بزرگ تر مورد اعتماد کمک بگیرید. اگر پسرید، می توانید بعد از اینکه مطمئن شدید دختر مورد علاقه تان بیشتر از ملاک های یک همسر شایسته را دارد، مودبانه و محترمانه با او درباره ازدواج صحبت کنید. اگر دختر به هر دلیلی پیشنهاد شما را نپذیرفت، سزاوار است زیاد اصرار نورزید و مثل بعضی از عاشقان تندخو و ساده اندیش، او را تهدید به اعمال منفی و نادرست نکیند. سرزلف تو نباشد، سرزلف دگری!
11- برای خود مشاورخوبی برگزینید: برای پیدا کردن یک مشاور امین و با تجربه- که بهتر است فردی شناخته شده یا استادی مقبول باشد – تلاش کنید و در هنگام برخورد با مشکلات زندگی، از راهنمایی و حمایت او برخوردار شوید.
به قول حافظ بزرگ:
طی این مرحله بی همرهی خضر مکن
ظلمات است بترس از خطر گمراهی
دکتر محمود گلزاری، روان شناس و مدیرگره روان شناسی دانشگاه علامه طباطبایی
