آرامیس مشاور




هویت از نگاه روان شناسی چه معنایی دارد؟ مطلب ویژه

این مورد را ارزیابی کنید
(0 رای‌ها)
نوشته شده توسط  | منتشرشده در: مقالات عمومی

من کیستم؟ سوالی به قدمت تاریخ
به صورت معمول با شنیدن واژه «هویت» بسیاری از ما یاد دوران نوجوانی می افتیم و کلیشه ای که در ذهن هر کسی – که کمی مطالعات روان شناسی دارد- شکل گرفته یعنی اینکه با اتمام دوران نوجوانی افراد باید به هویت خود دست پیدا کنند؛ اما آیا واقعاً دستیابی به هویت در پایان دوران نوجوانی روی می دهد؟ آیا روان شناسی تنها به همین توضیحات در زمینه هویت بسنده کرده یا حرف های دیگری نیز در این زمینه دارد؟ از مهم ترین پرسش هایی که هر فردی در زندگی ناچار است به آن بپردازد. اهمیت سوال است: «من کیستم؟»

پاسخ به این سوال ابعاد گوناگونی دارد هم در برگیرنده برنامه های آینده و نقشی است که فرد برای خود در نظر دارد و هم شامل گذشته فرد و تاریخچه فردی و جمعی است. البته روان شناسان در بررسی موضوع هویت، خود را محدود به تعریف آن نکرده و حرف های زیادی در این زمینه دارند.
یکی از موضوعات محل بحث که شاید بهتر باشد همین ابتدای کار به آن بپردازیم، زمان دستیابی به هویت است. اگر چه به صورت معمول پایان دوران نوجوانی را از زمان دستیابی به هویت در نظر می گیرند، اما پژوهش های روان شناسی نشان داده است که دستیابی به هویت پایان دوره نوجوانی در این روزها چندان با واقعیت منطبق نیست. کارشناسان یکی از دلایل آن را وجود الگوهای متعدد برای همانندسازی می دانند که می تواند باعث سردرگمی و تاخیر در این فرایند شود. در واقع ممکن است حل و فصل بحران هویت تا ابتدای دوره بزرگسالی که به عنوان دوران جوانی از آن نام می بریم) ادامه یابد.

بحران هویت اریکسون
از نخستین نظریه پردازان در حوزه هویت، اریک اریکسون است. بسیاری او را با نظریه معروف هشت مرحله ای در رشد و اشاره او به بحرانی که دوره نوجوانی رخ می دهد، به یاد می اورند. بحرانی که می تواند در صورت موفقیت در حل و فصل آن به کسب هویت بینجامد و در صورت ناکامی برای فرد سردرگمی در این زمینه را به دنبال داشته باشد. این موضوع که برای نخستین بار به این شکل منسجم و نظام دار توسط اریکسون مطرح شده بود. توانست نظر بسیاری را به خود جلب کند و پژوهش های متعددی را در پی داشته باشد.

انواع دستیابی به هویت مارسیا
یکی دیگر از پژوهشگران مطرح پیرامون هویت، جمیز مارسیا است . او علاوه بر دو حالتی که اریکسون دستیابی به هویت و سردرگمی را در این زمینه مطرح ساخته بود و مارسیا تعلیق در هویت و هویت یابی ناقص را نیز اضافه کرد. منظور او از تعلیق در هویت، در واقع زمانی است که فرد در بحران به سر برده و هنوز نتوانسته به نتیجه ای برسد. در هویت یابی ناقص نیز فرد در واقع به نوعی هویتی تحمیل شده را به عنوان هویت خود در نظر می گیرد. نکته جالب در رابطه با نظریه مارسیا پرسشنامه هایی است که بر مبنای دیدگاه او ساخته شده اند و در پی مشخص ساختن وضعیت فرد از بین این چهار موقعیت هستند. پژوهش هایی که با کمک این پرسشنامه صورت پذیرفته اند، بسیار زیاد و از شمارش خارج اند.

روش های رویارویی و مواجهه برزونسکی
اما یکی دیگر از موضوعات مرتبط با هویت، نه نتایج روبه رو شدن با بحران هویت که روش رویارویی افراد با این بحران است. برزونسکی نظریه پرداز مطرح در این زمینه است؛ او از سه سبک رویارویی با بحران هویت یعنی سبک اطلاعاتی، هنجاری و سردرگم نام می برد.
در سبک اطلاعاتی ، افراد با بحران هویت به عنوان مسئله ای که باید حل شود رو به رو می شوند اینان در واقع از سبک مسئله دار در زمان رویارویی با بحران استفاده می کنند. در نتیجه می کوشند با تعهدی تمام تا کسب هویت پیش روند؛ اما در سبک هنجاری، افراد موضوعات اطراف خود را به چالش نکشیده و در نتیجه مشابه هنجارها و انتظارات جامعه و بویژه والدین خود عمل می کنند؛ اما افراد دارای سبک سردرگم، بیشتر تلاش دارند و تا رویکرد هیجان مدار را در نظر گرفته و در عوض حل و فصل یکباره این بحران، تنها به مدیریت و حل هیجانات بپردازند . در واقع انها از رویارویی مستقیم، شانه خالی می کنند.

داستان پیچیده هویت
شاید نکته جالبی که غالب افراد از آن بی اطلاع اند این باشد که خود اریکسون برای نخستین بار موضوع هویت را نه در ارتباط با نوجوانان که در ارتباط با سربازان از جنگ برگشته مطرح ساخت. آنجا که متوجه شد این افراد بعد از بازگشت در زندگی شهری دچار مشکل می شوند، چرا که تعریفی که از خود به عنوان سرباز دارند با تعریفی که حالا ناچارند به عنوان شهروند داشته باشند، تعارض پیدا کرده و آنها را دچار مشکل می سازد. توجه به این نکته مغفول می تواند مهم باشد؛ چرا که نشان می دهد هویت کسب شده در دوران نوجوانی و جوانی می تواند در سال های بعد و در زمان رویارویی با تغییرات اساسی در زندگی به چالش کشیده شود. با توجه به این نکته، کسب هویت به نوعی می تواند بارها و بارها در زندگی فردی و بعد از تغییرات اساسی و مهم در زندگی روی دهد.

شیوا امینی – کارشناس ارشد مشاروه

بازدید 3066 بار
آخرین ویرایش در جمعه, 04 مهر 1393 ساعت 19:16

نظر دادن

جهت ارتباط بعدی با شما، خواهشمند است ایمیل صحیح وارد نمایید.
کلیه اطلاعات شما نزد ما محرمانه خواهد بود.
لطفا نظرات خود را به زبان فارسی تایپ کنید.