از نظر گاتمن (1999) ، ازدواج در رویارویی با تعارض شکست نمی خورد، ازدواج زمانی شکست می خورد که برای تعارض راه حلی یافت نشود . به عقیده وی کیفیت تعامل زن و شوهر پیشگویی کننده مهمی برای آشفتگی زناشویی و میل به طلاق است. همسرانی که با یکدیگر ارتباط منفی دارند، دارای رابطه زناشویی نابسامان بوده و به آشفتگی در آینده دچار می شوند. همسرانی که میل به طلاق دارند، در تعاملات زناشویی از هیجان های منفی بیش از هیجان های مثبت استفاده می کند.
افزون بر این، به اعتقاد برک، با کشمکش های متعدد فردی و بین فردی نیز روبه رو هستند. در این فرایند هویت آشفته ، ناامیدی ، تغییر در سبک زندگی ، مشکلات جدی در شبکه اجتماعی و شغلی مشاهده می شود. در این زمینه بُعد روان شناختی میل به طلاق از اهمیت بیشتری برخوردار است و همسران متقاضی طلاق احساس ناامیدی و افسردگی ناشی از نداشتن خودکارامدی در مدیریت طلاق می کنند.
بررسی عوامل اثرگذار در میل به طلاق نشان می دهد که این عوامل گوناگون و گسترده است. گاهی عوامل پیش بینی نشده مانند افشای خیانت زناشویی سبب فروپاشی زندگی زناشویی می شود. گاهی نیز مشکلات درون فردی و عوامل فشارزای بیرونی مانند مشکلات شغلی ، اجتماعی و خانوادگی ممکن است به گسستگی خانواده بینجامد.
بررسی نظریه ها و مدل های مطرح شده در حوزه زوج درمانی، بیان کننده این نکته است که عوامل مختلفی مانند ویژگی های شخصیتی، مهارت اجتماعی، سبک های اجتماعی، سبک های دلبستگی، ویژگی های جمعیت شناختی و ارتباطی ، باعث گرایش به طلاق می شوند. شواهد نشان می دهد که عوامل روان شناختی، پیش بینی کننده های مهمی در بی ثباتی زناشویی و میل به طلاق هستند. از سوی دیگر، رابطه بین عوامل روان شناختی و ارتباطی با میل به طلاق با تحقیقات طولی و مقطعی تایید شده است.
بررسی های صورت گرفته نشان می دهد که امار میل به طلاق طی دهه های اخیر یک سیر صعودی جهانی داشته و کشور ایران هم از آن بی نصیب نبوده است. پژوهش های صورت گرفته در داخل و خارج از کشور نیز این مسئله را تایید می کند. طبق پژوهش ها میل به طلاق بیشتر در همسرانی که یک تا پنج سال از زندگی مشترک آنها می گذرد، رخ می دهد. این مرحله درست در زمان انطباق و همسازی متقابل همسران است. هر چه از سال های زندگی مشترک می گذرد، تقاضای طلاق کاهش می یابد.
براساس اطلاعات مرکز آمار ایران، میزان طلاق در سال های اخیر رشد فزاینده ای داشته، به طوری که از سال 1375 تا 1385 به حدود 20 درصد رسیده است و بیشترین افراونی متقاضی طلاق در گروه سنی 25-31 سال و کمترین در مقطع سنی 52 – 58 سال بوده است. آمار کسانی که میل به طلاق ممکن است از طریق برآورده نشدن نیازها و اهداف، شیوه های ضعیف مقابله، ناتوانی در مدیریت حوادث زندگی و انتقال احساسات به همسر ایجاد شود.
عوارض ناشی از این مشکل (میل به طلاق)، سبب افزایش طلاق در جامعه و بروز نشانه نارضایتی در همسران است؛ زیرا حتی اگر همسرانی که میل به طلاق در آنها وجود دارد ، به دلایلی قادر به طلاق نباشند و به اجبار زندگی زناشویی خود را تحمل کنند، این نارضایتی کم کم روابط آنها را به سردی می کشاند و در پی آن اثرات مخربی بر خانواده خواهد گذاشت . در این میان فرزندان نیز درگیر این مسائل می شوند و پیامدهای ناگوار آن به احساس ناامنی، آشفتگی عاطفی و اضطراب در آنان می انجامد و می تواند بر سلامت جسمانی و روانی انان در آینده نیز اثرات جبران ناپذیری بگذارد.
در صورتی که همسران دلیلی برای ماندن در زندگی مشترک نداشته باشند نیز طلاق روی می دهد که اثرات نامطلوب آن روی فرزندان بر کسی پوشیده نیست . بنابراین به منظور کاهش آسیب های این پدیده ، توجه ویژه به آن از اهمیت بالایی برخوردار است.
نرگس نصراصفهانی، دانشجوی دکتری مشاوره خانواده
