وراثت و عوامل زیستی
تحقیقات بسیاری نشان داده است، وراثت یکی از عوامل مهم در بروز وسواس است. بنابراین احتمال بروز این مشکل در افرادی که سابقه وسواس در پدر، مادر یا اقوام درجه یک پدر و مادر آنها وجود دارد بیشتر است. البته معمولاً کسانی که سابقه خانوادگی وسواس دارند، زمانی دچار وسواس شدید می شوند که به دلیل مشکلات محیطی یا سبک تربیتی ناکارآمد دچار استرس باشند.
از نظر زیستی نیز سروتونین یکی از انتقال دهنده های عصبی است (یعنی مواد شیمیایی آن در مغز ، می تواند به اختلال حواس دامن بزند.
اما سروتونین نیز پاسخ کامل نیست. به طور یقین عوامل دیگری نیز وجود دارند که در بروز این اختلال نقش دارند، برای مثال با استفاده از ابزار نوین تصویر برداری، مغز افراد مبتلا به این اختلال را با افراد عادی مقایسه کرده اند و در زمینه کارکرد مغزی و اندازه قسمت های مختلف مغز آنان تفاوت هایی را یافته اند.
عوامل محیطی
عوامل محیطی مختلفی در شکل گیری وسواس دخیل اند. مثلا بعضی از نظریه پردازان معتقدند، سخت گیری در آموزش آداب دستشویی رفتن در سال های اولیه کودکی، ممکن است به بروز وسواس در کودک شود و تا سال های بزرگسالی باقی بماند.
علاوه بر آموزش توالت، کلاً سبک های فرزندپروری بسیار سخت گیرانه ، که در آن والدین قوانین سخت اعمال می کنند و انتظاراتی بیش از حد توان بچه ها را دارند، می تواند زمینه ساز وسواس شود. تجربه نشان داده است افرادی که والدین شان از آنها بیش از حد انتظار داشته اند، معمولاً خودشان هم از خود انتظار غیرواقع بینانه ای دارند و در زندگی به خودشان و شاید اطرافیان شان بسیار سخت می گیرند و به همین دلیل معمولاً با اینکه افراد موفقی هستند، از زندگی شان چندان لذت نمی برند.
افرادی که اصطلاحاً کمال گرا نامیده می شوند، معمولاً دسته ای از این افراد هستند. از دیگر عوامل مهم، الگو برداری از فرد دچار وسواس است. کودکانی که در کودکی شاهد رفتارهای وسواسی والدین یا یکی از اطرافیان نزدیک خود بوده اند، ممکن است بر اثر مشاهده این رفتار را آموخته باشند؟
وقتی مادر یا پدر پس از بیرون آمدن کودک از دستشویی ، از او می پرسد «دست هایت را شستی؟» و او جواب می دهد بله. اما از او خواسته می شود برود و تمیزتر بشورد، به تدریج این مطمئن نبودن در خود بچه هم شکل می گیرد و البته این امر فقط مربوط به کودکی نیست. تجربه بالینی نشان داده است، گاهی رفتارهای وسواسی یکی از همسران سبب بروز یا شدت وسواس در دیگری شده است . استرس های مختلف نیز از جمله مواردی است که می تواند به بروز یا شدت گرفتن وسواس یک فرد منجر شود. بیشتر افراد دچار وسواس اشاره می کنند وقتی دچار استرس می شوند ، یا به هر دلیلی ناراحتی دارند، وسواس شدیدتر می شود.
ماهنامه سپیده دانایی، شماره 61
